کامران ارژنگی - دانشجوی دکتری ادبیات حماسی دانشگاه فردوسی مشهد
محمد جعفر یاحقی - دانشگاه فردوسی مشهد

خاقانی شروانی قصیده­سرای بزرگ سده ششم هجری قمری، به میزانی بسیار از روایات شاهنامه و داستان­های اساطیری و پهلوانی در شعر خود بهره برده است. برخی شواهد نشان می­دهد که شاعر در شعر خود به داستان­هایی حماسی و پهلوانی از شاهنامه اشاره می­کند که مربوط به روایت فردوسی از شاهنامه نیستند و مشخصا در شاهنامه فردوسی وجود ندارند یا به گونه­ای دیگر روایت شده­اند. نگارندگان این سطور، این فرض را مطرح می­کنند که ممکن است خاقانی افزون بر شاهنامه فردوسی، به شاهنامه­ای دیگر نیز دست­رسی داشته و از آن بهره گرفته باشد. شواهد شعری نشان می­دهد که تلمیحات شاهنامه­ای در اشعار شاعران سده­های پنجم و ششم هجری قمری، به داستان­هایی از شاهنامه ­اشاره دارد که متفاوت است از آن­چه در  شاهنامه فردوسی می­بینیم و گویا اشارات شاهنامه­ای شعر آنان، در برخی موارد، از مآخذی دیگر سرچشمه می­گیرد. در این مقاله با بررسی شواهد شاهنامه­ای شعر خاقانی و مطابقت آن­ها با منابع حماسی پیشین و هم چنین روایات حماسی موجود در تواریخ کهن فارسی، این نتیجه به دست آمده است که این شاعر به غیر از شاهنامه فردوسی، شاهنامه هایی دیگر را نیز در دست داشته و با بررسی دقیق­تر این شواهد می­توان این فرض را مطرح کرد که وی بیش تر تحت تاثیر شا هنامه مسعودی مروزی بوده است. در این پژوهش، این شواهد مطرح و بررسی شده­ است.

خاقانی شروانی, فردوسی, شاهنامه, مسعودی مروزی