فرزاد قائمی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

ضحاکمحوری­ترین موجود اهریمنی شاهنامه و معادل اژی دهاک اوستایی و اژدهای سه ­سر هند و ایرانی است که یکی از بارزترین موجودات زیان کار در نوشته های مزدیسنا بشمار می­رود. تفسیرهایی متعدد از اسطوره ضحاک انجام شده است که با توجه به تازی بودن ضحاک در شاهنامه و یک سان پنداشتن دشت سواران نیزه­گذار با صحاری عربستان، برخی از تفسیرها اسطوره ضحاک را یادمانی از پیکارهای مهاجران با تیره­های سامی­نژاد چون آشوری­ها، سومری­ها و بابلی­ها دانسته اند. در این جستار، ضمن نقد تفسیرهای دیگر، نشان داده شده که اسطوره ضحاک می تواند با اسطوره خدای ماردوش زیر زمین در فرهنگ های بومی فلات ایران و سرزمین های مجاور مربوط باشد. مطابق این اسطوره، بهترین جوانان، قربانی خدای مالک دوزخ (قعر زمین) می شدند و اسطوره اژدهاکشی، نه یادمانی از یک نبرد تاریخی، که نمادی برای پایان این سنت خونین پیشاتاریخی بوده است

ضحاک, مار, اژیدهاک, اژدها, فلات ایران, قربانی, میانرودان