مصطفی الماسی - دکترای جامعه شناسی سیاسی، استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، ایران

فراماسونری سازمانی مرموز است که ماهیت آن پنهان کاری و رازگونگی است. سازمان های فراماسونری که در ابتدا در کشورهای اروپایی شکل گرفتند سال ها بعد در کشورهای جهان سوم به مدخلی برای نفوذ و گسترش حوزه استعمار کشورهای غربی بدل شدند. ماهیت پنهان این تشکیلات موجب شد فعالیت های جاسوسی و سیاسی آنها در لوای غیرسیاسی بودن آن صورت پذیرد. در ایران نیز حیطه نفوذ استعماری کشورهایی چون انگلیس به یمن وجود چنین تشکیلاتی و حضور ماسون ها میسر گردید؛ آنچه در برشی از تاریخ ایران، یعنی مقطع تاریخی سلطنت پهلوی اول، به خوبی نمایان و قابل بررسی است. ناپلئون که از به زانو در آوردن انگلیس ناامید شده بود، تهدید مستعمرات او در هندوستان از طریق ایران را آغاز کرد. همین امر مقدمه ورود ناگهانی دربار قاجار که آمادگی برخورد با ترفندهای سیاسی روز را نداشت، در صدد برآمد تا ناکامی های نظامی خود را در جنگ با روسیه از طریق استمداد از دیگر کشورهای اروپایی جبران نماید. اما عدم کارایی ساختار سنتی ارتش ایران، شاهزاده قاجار، عباس میرزا را به موضوع مهمی رهنمون کرد و آن استفاده از فن آوری و شیوه های جدید نظامی غرب بود که همین موضوع منجر به آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدن غرب و یافتن راه های انتقال آن به ایران بازمانده از قافله تمدن بود که سرانجام عده ای را با تصور اینکه فراماسونری می تواند دریچه ای برای انتقال این تمدن باشد به سوی خود جذب کرد. سوال اصلی ما در این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد این است فراماسونری در عرصه بین الملل عصر قاجار و پهلوی اول چه نقشی از منظر حقوقی و سیاسی داشته است؟

ایران، قاجاریه، فراماسونری، لژ، انگلیس، پهلوی اول.