سید رضا مصطفوی سبزواری - استاد دانشگاه علامه طباطبائی.

اهمیت کتاب در طول تاریخ بشر کتمان­ناپذیر است. نخستین خط شناخته شده در ایران باستان را «دین دبیره» - خطی که اوستا بدان نگارش یافته است – دانسته­اند. در نخستین متن­های پارسی دری شواهدی موجود است که موازین خاصی را برای کتاب و کتاب تایید می­دارد. برخی از اسناد تاریخی نیز نشان می­دهد که کتابخانه­های گرانبها و بزرگی در قرون اولیه پس از اسلام در ایران وجود داشته است که از جمله کتابخانه صاحب بن عباد، کتابخانه جاحظ، کتابخانه علم­الهدی، کتابخانه رشید و طواط، کتابخانه نوح بن منصور و نیز کتابخانه مدارس نظامیه در نیشابور و بغداد را می­توان نام برد. بموازات اهمیت کتاب و کتابخانه، تدوین فهرست نیز برای کتابخانه­ها امری ضروری شمرده می­شده است: که از جمله اولین فهرست­نویسی­ها می­توان به کتاب الفهرست یا فهرست­العلوم ابن الندیم بغدادی اشاره کرد که از سده هفدهم میلادی در اروپا نیز شناخته شده بوده است. فهرست­نامه­های کتاب در زمینه فرهنگ و ادب فارسی حوزه­ای فراتر از جغرافیای ایران داشته است که به عنوان مثال می­توان از فهرست نامه­های متعددی در شبه قاره هند نام برد که برای کتبی به زبان فارسی، عربی و اردو تهیه شده است که در این مقاله به تعداد زیادی از آنها اشاره شده  است.

کتابخانه, فهرست نویسی, فهرست نامه, نسخه های خطی