محمود حاتمی - دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، واحد خوراسگان
محمود مالمیر - دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اصفهان، واحد خوراسگان.
محمدرضا شادمان فر - استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، واحد خوراسگان.
جواد پنجه پور - استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان، واحد خوراسگان.

یکی از اقسام قتل که غالبا با ابهامات روبرو و تشخیص آن محل اختلاف است قتل شبه عمدی است، زیرا تلفیقی است از دو نوع عمدی و خطای محض. از آن جهت که مرتکب قصد فعل دارد، شبیه عمد و از آن جهت که اراده کشتن نکرده شبیه خطای محض است. از این رو به آن قتل الشبیه نیز گفته اند. سوال این است که قتل شبه عمدی در سه نظام حقوقی بالا چه مفهومی دارد؟ تطبیقا پاسخ می دهیم: در متون فقهی آمده است(و ضابط الشبیه ان یکون عامدا فی فعله و مخطئا فی قصده). در حقوق جزای ایران نیز قتل شبه عمدی کشتنی است که مرتکب قصد رفتار غیر کشنده دارد لکن قصد قتل ندارد. متن ماده  (۳-۱۲۱) قانون فرانسه نیز چنین است: هیچ جنایت یا جنحه ای بدون قصد ارتکاب آن وجود ندارد با این حال هنگامی که قانون پیش بینی می نماید به خطر انداختن ارادی دیگری جنحه به شمار می رود. وجه اشتراک در هر سه نظام عمد در رفتار نوعا غیرکشنده و عدم اراده کشتن است. بین متون فقهی امامیه و قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ وجه افتراقی وجود ندارد اما در فقه امامیه و حقوق جزای ایران، قتل غیر عمد به شبه عمدی و خطای محض تقسیم و در حقوق جزای فرانسه این تقسیم بندی نیامده و صرفا واژه قتل غیر عمد بکار رفته است. رویکرد این مقاله مطالعه تطبیقی اصول و قواعد سه نظام جزایی بالا خواهد بود.

قتل شبه عمدی, قصد رفتار غالبا غیرکشنده, عدم قصد نتیجه, رابطه استناد