سید عباس احمدی - استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
سعید رحیمی هرآبادی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی و مدیریت محیط، دانشگاه خوارزمی
محمد سعید نجفی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز

گرمایش جهانی یکی از اساسی ‎ترین مسائلی است که امروزه توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. این پدیده، به عاملی مهم در ایجاد فضای رقابت بر سر افزایش و کاهش گازهای گلخانه‎ای تبدیل شده است. از این رو، کارشناسان گرم‎شدن زمین را یکی از مهم‎ترین مشکلات محیطی، اقتصادی و سیاسی در قرن بیست‎ و یکم قلمداد می‎کنند. این نوشتار تلاش دارد، پدیده گرمایش جهانی و چالش‎های بین المللی ناشی از آن را در چارچوب نظام ژئوپلیتیک تجزیه و تحلیل کند. در این راستا، موقعیت ژئوپلیتیک کشورها و نیز نگرش و موضع‎گیری آنها در مواجهه با پیامدهای این پدیده مد نظر بوده است. به همین منظور، ابتدا روند تغییرات دما و تراز آب دریا با استفاده از خروجی مدل‎های گردش عمومی جو، تحت سناریوی انتشار ۵۰ و با استفاده از مدل ریزمقیاس‎نمایی MAGICC-SCENGEN شبیه‎سازی شد. سپس با استناد به خروجی‎های مدل به ‎کار رفته، دیدگاه‎ها و درنهایت تحولات ژئوپلیتیک در نظام بین‎الملل، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان می‎دهد که بر اساس خروجی سناریوی بدبینانه انتشار ۵۰P، دمای جهان در سال ۲۱۰۰ به میزان ۲/۳ درجه سلسیوس نسبت به دوره ۱۹۹۰-۱۹۶۱ افزایش خواهد داشت و در مجموع مناطق مختلف جهان به‎طور یکسان از شرایط ناشی از گرمایش جهانی برخوردار نخواهند بود. از سویی این شرایط ارتباط معناداری با موقعیت ژئوپلیتیک کشورها دارد؛ زیرا موضع‎گیری و دیدگاه‎های مختلفی را بر سیاست خارجی کشورها تحمیل کرده و به‎ مثابه فرصت یا تنگنا، صحنه رقابت برخی از دولت‎ها شده است. از این رو گرمایش جهانی پدیده ای است که در آینده نقش برجسته ای را در منازعات ژئوپلیتیک ایفا خواهد کرد. در این راستا، تعیین بهترین استراتژی، شامل تدوین طرح‎های ملی و مدیریت محلی، یکی از راهکارهای ایجاد توازن در تحولات ژئوپلیتیک جهانی خواهد بود.

تحولات ژئوپلیتیک, رقابت قدرت‎ها, ژئوپلیتیک, گرمایش جهانی, نظام جهانی