بهادر زارعی - استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
علی زینی وند - دانشجوی دکترای روابط بین‎الملل دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات
منصور رضاعلی - دانشجوی دوره دکترای جغرافیا و برنامه‎ریزی شهری

‎ نظام فراملی جهان اسلام که مبتنی بر وحدت و یگانگی امت اسلامی است، به‎طور اصولی با نظام سیاسی موجود که بر اساس نظام سنتی وستفالیایی بنا شده متفاوت است. به نظر می­رسد ناسازگاری نظام عقیدتی اسلام با نظام وستفالیایی، در ابعاد زیر قابل بررسی است: اسلام به مرزهای عقیدتی و نادیده‎انگاشتن اصل انشعاب ملی و نفی دولت ملی تاکید می­ورزد. تفاوت دیگر، اختلاف در منشا قوانین سامان‎بخش و تنظیم‎کننده مناسبات بین اقوام و گروه‎بندی­های انسانی است. در سطح سوم، نظام جهانی اسلام به‎دنبال کنار گذاشتن تفرقه­ها و گوناگونی­های سیاسی، جغرافیایی، قومی، فرهنگی، نژادی و مانند آن، برای دست‎یافتن به‎نوعی وحدت و در پناه آن، ایجاد یک قطب قدرت در چارچوب موازنه قواست؛ جهان‎گرایی با رویکرد قطب سوم که گستره آن سرزمین و مردمان آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا است. درنتیجه، این پژوهش تفاوت­های بین نظام فراملی اسلام و نظام دولت ملت وستفالیایی را شناسایی و بر تمایز آنها تاکید کرده است. اهداف نظام فراملی اسلام، جهت‎گیری سیاست خارجی ویژه‎ای را می‎طلبد و در جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی، با وجود چالش­های اساسی با نظام جهانی حاکم، دستگاه دیپلماسی درپی تحقق و عملی ساختن مولفه­های آن در عرصه بین‎المللی است.

توجه به جهان سوم, سیاست خارجی, مرزهای عقیدتی, نظام فراملی اسلام, نظام وستفالیایی