محمد علی همتی - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، ایران.
علی شیروانی شیری - استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، ایران.

هدف از پژوهش پیش روی، مطالعه درباره مفهوم قرآنی «احسان»، بررسی مصادیق و کاربردهای آن در قرآن کریم، و استخراج اصول و کارکردهای این مفهوم برای تعلیم وتربیت امروز است. در این نوشتار، ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی احسان در کتب لغت بررسی و سپس با توجه به آیات مربوط به این واژه، معانی و مصداقهای احسان در قرآن ذکر شده است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با به کارگیری روش گردآوری داده های کتابخانه ای و شیوه تحلیلی- استنتاجی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش، تمام آیات مرتبط با موضوع و دیگر اسناد مرتبط با این حوزه درقالب کتاب و مقاله را شامل می شود و روش نمونه گیری ازنوع هدفمند بوده است. یافته های پژوهش نشان می دهد به دلیل گستردگی کاربرد مفهوم احسان در قرآن کریم و تاکید بسیار زیاد آموزه های قرآنی بر این مفهوم ارزشی میتوان احسان را از مبانی ارزش شناختی تربیت قلمداد کرد. نیکی کردن به دیگران و انجام دادن کار به صورت نیکو و کامل را میتوان اصول و قواعدی کلی به شمار آورد که در فرایند تربیت، راهنمای مربیان و متربیان قرار می گیرد. کارکردهای تربیتی احسان عبارت اند از: ارتقای بعد اجتماعی حیات طیبه، کارکرد متممی آن برای ارزش عدالت، کارکرد تعاملی و دوسویه، کارکرد تعالی یابی، کارکرد عملگرایانه و کارکرد تعلیلگری.

احسان, قرآن, اصول تربیتی, کارکردهای تربیتی