کامران کوزه گر - استادیار، گروه مهندسی عمران، واحد ورزقان، دانشگاه آزاد اسلامی، ورزقان، ایران.
یوسف حسن زاده - استاد، گروه مهندسی آب، قطب علمی هیدروانفورماتیک، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران و استاد، مهندسین مشاور فرازآب، تبریز، ایران
سعید اسلامیان - استاد، گروه مهندسی آب، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران.
میکائیل یوسف زاده فرد - دانشیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
علیرضا بابائیان امینی - استادیار، گروه مهندسی عمران، دانشگاه بناب، بناب، ایران.

شکست یک سد خاکی می تواند موجب بروز بحرآن های شدید در ناحیه سیلاب زده پایین دست گردد. لذا تعیین دقیق ویژگی های شکافت و جریان در ارزیابی خطرهای حاصل از خرابی سد از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این تحقیق از مدل های آزمایشگاهی با مصالح دآنه ای در اندازه و خصوصیت های مکانیکی مختلف برای مطالعه فرسایش و نقش آن در گسترش هندسی شکافت استفاده شده است. از رگرسیون چندمتغیره در توسعه رابطه جدید برای تعیین دبی اوج (Qp) بهره گیری شده که در آن پراسنجه های بدنه سد در کنار پراسنجه های هیدرولیکی به کار رفته اند. نتیجه ها نشان می دهد مشارکت این ویژگی ها توانسته کارآیی را در تعیین Qp حاصل از شکست سد خاکی ارتقا دهد. از آنجائی که نرخ تکامل عرض متوسط شکافت (Bave) و عمق آن (Hb) نقش اثرگذاری بر آب نمود خروجی دارد، علاوه بر ارائه رابطه های جدید برای این دو پراسنجه، با مشارکت منابع مختلف داده ای و استفاده از برنامه ریزی بیان ژن (GEP) در تعیین آن، محدوده تغییرات جدیدی برای نسبت های بی بعد Hb بر ارتفاع سد (Hd) و نیز Bave بر عرض بالایی (Bt) و پایینی آن (Bb) معرفی و خروجی آن به سدهای لغزشی نیز بسط داده شده است. بر مبنای شاخص های عملکردی و آماری در رابطه ها، مقدارهای ضریب R۲ برای Qp معادل با ۹۱/۰، برای Bave معادل با ۹۹/۰ و برای Hb برابر با ۹۷/۰ به دست آمده است.

مدل ریاضی, روابط تجربی, الگوریتم تکاملی, رگرسیون غیرخطی, ویژگی های شکافت