عباس اشرفی - دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
راحله حیدری - کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

خنده به عنوان یکی از نیازهای روحی و روانی انسان در جنبه­های مختلف زندگی وی ایفای نقش می­کند بااین حال این سوال پیش می­­آید که آیا در اسلام به خندیدن پرداخته شده یا بر اساس دیدگاه برخی که اسلام را دین گریه می­دانند به خنده پرداخته نشده است؟ برای پاسخ به این پرسش که خنده در آیات و روایات چگونه تبیین شده است؟ از روش های معناشناسی تاریخی و توصیفی و سپس تحلیل کمی و کیفی و تحلیل گفتمان استفاده شده است این پژوهش در حوزه معناشناسی تاریخی نشان می­دهد که کلمه ضحک در قبل از اسلام گستردگی معنایی داشته است که معنای خندیدن، تعجب کردن و مسخره کردن را شامل می­شده و ازنظر معناشناسی توصیفی نیز واژه ضحک و واژه­های مرتبط با آن با به کارگیری قاعده سیاق هسته معنایی خنده و ارتباط نظام­مند مولفه­های آن نشان می­دهد که ضحک با توجه به هم نشین هایش دارای معانی متفاوتی می باشد که برخی ممدوح مانند شادی و خنده در بهشت و برخی مذموم مانند مسخره کردن است؛ و نیز این پژوهش نشان داده است که اصل خنده ذاتا مذموم و نکوهیده نیست ولی خنده را به شرایط و زمان و مکان مناسب محدود کرده است.

خنده, معناشناسی, آیات, روایات, تحلیل گفتمان