مجتبی نوروزی - استادیار علوم قرآن و تفسیر، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران
مرضیه بخشی نیا - دانش آموخته کارشناسی ارشد تفسیر و علوم قرآن، دانشکده علوم قرآنی، مشهد، ایران

شبهه «سلب انگیزش» در «قول به صرفه» یک مفهوم برون زبانی است. بدین معنا که انگیزه آوردن مثل آن را از مخاطبش سلب می کند. شواهد تاریخی موجود گواه ردی بر این شبهه است؛ اما ساختار زبانی آیات نیز انگیزش لازم برای جلب مخاطب را داراست؟ اگر مفهوم درون و برون متنی، هم راستا باشد، پاسخ مناسبی برای رد شبهه «قول به صرفه» بر اساس روش های زبان شناسی است. برای این منظور با روش توصیفی و تحلیلی در سیاق آیه ۲۳ سوره بقره، اسلوب های بلاغی انگیزش زا جستجو می گردد. در سیاق آیه کاربرد ادات آگاهی بخش ندا، سبک خروج از مقتضی ظاهر و توابعی چون نعت و بدل، استفاده از موصول «الذی» و... نشان می دهد، آیه تحدی در سیاقی انگیزشی واقع شده است. با تمام این ترغیب ها اگر تحدی صورت نگرفته است؛ به علت سلب انگیزش آن نیست؛ بلکه هنر متن آیات قرآن، قابلیتی دارد که کسی توانایی مبازره با آن را ندارد و به سمت توحید هدایت می کند.

کنش انگیزشی, تحدی, قول به صرفه, آیه ۲۳ سوره بقره, راهبردهای بلاغی