خدیجه جوکار - دانشجوی کارشناسی ارشد، علم اطلاعات و دانش شناسی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
مریم یقطین - دانشجوی دکتری تخصصی، علم اطلاعات و دانش شناسی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
هاجر ستوده - دانشیار، علم اطلاعات و دانش شناسی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
مهدیه میرزابیگی - دانشیار، علم اطلاعات و دانش شناسی، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

مقدمه: اعتبارسنجی مقالات دسترسی آزاد، همواره از جمله دغدغه های جامعه علمی بوده است. از آنجا که تحلیل استنادی کمی در ارزیابی مقالات علمی با چالش روبه رو است، تحلیل استنادی محتوامحور از جمله عقیده کاوی بافتار استناد، می تواند تصویر روشنتری از اعتبار آنها ارایه دهد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی عقاید استنادگران درباره مقالات پزشکی دسترسی آزاد و مقایسه آنها با مقالات دسترسی غیر آزاد مشابه بود.روش بررسی: این مطالعه به روش تحلیل محتوای کمی با رویکرد تحلیل استنادی عقیدهکاوانه انجام شد. اطلاعات مقالات از پایگاه های PubMed ، بافتارهای استناد از پایگاه Colil و نمره عقیده ای بافتارهای استناد از SentiWords استخراج گردید. پس از پردازش زبان طبیعی متن چکیده ها، عناوین و بافتارهای استناد، شباهت کسینوسی مقادیر Term Frequency-Inverse Document Frequency) TF-IDF) محاسبه و مقالات دسترسی آزاد و غیر آزاد مشابه زوج شدند. داده ها با استفاده از آزمون Friedman و همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: اختلاف معنی داری در نمره میانگین عقیده مقالات دسترسی آزاد با مقالات دسترسی غیر آزاد مشابه وجود نداشت؛ اگرچه اختلاف استنادات آنها معنی دار بود. همچنین، همبستگی معنی داری بین فاصله عقیدهای مقالات دسترسی آزاد و غیر آزاد با شباهت متنی و بافتار استناد آنها مشاهده نشد.نتیجه گیری: اگرچه مقالات دسترسی آزاد بیشتر از مقالات دسترسی غیر آزاد، استناد دریافت کردهاند، اما عقاید استنادگران درباره این دو گروه مقاله تفاوت معنی داری ندارد. همچنین، آثاری که به لحاظ موضوعی با هم شباهت دارند، لزوما وضعیت عقیده ای مشابهی را نشان نمی دهند. از اینرو، لزوم تحلیل های محتوامحور برای تکمیل نتایج تحلیل استنادی کمی تایید می شود.

بافتار استناد، تحلیل استنادی، دسترسی آزاد به اطلاعات، عقیده کاوی