جمشید نقیلو - دانشجوی دکتری رشته طراحی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
آرش ثقفی اصل - استادیار، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

در چند دهه اخیر، مقاله ها و کتاب های علمی متعددی در باب مبانی نظری طراحی شهری نوشته ومنتشر شده است. اما در واقعیت، هنوز «کیفیت فضاهای شهری» به عنوان مهمترین دغدغه این دانش و حرفه، در بسیاری از شهرهای دنیا و به طور خاص در کشور ما نمود عینی خود را نیافتهاست. عملیاتی کردن دانش طراحی شهری، به کمک تدوین و تنظیم چارچوب ها، الزامات و شاخص هایآن در متون قانونی کشور، به عنوان اسناد بالادست و برنامه های هدایت توسعه، امکان پذیر می شود.در ایران با وجود گذشت چهار دهه از تهیه و اجرای این طرحها، اما در عمل مبانی نظری این طرح هابر پایه الگوی گدسی (شناخت/ تحلیل/ طرح) استوار است و تکیه بر اهداف فیزیکی و کالبدی و ارائهطرح های کالبدی محتوای اصلی اندیشه تهیه این طرح ها را در بر می گیرد. البته در چند ساله اخیرتلاش هایی در جهت اصلاح نارساییهای این طرحها و همگامی با تحولات زمان از سوی سازمان هایتهیه کننده (وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت کشور، مهندسین مشاور) همانند بازنگری در شرحخدمات طرحها صورت گرفته اما به دلیل مشکلات زیر ساختی همانند مشکلات سازمانی، قوانین ومقررات، مشکلات اجتماعی و سیاسی مربوط به درک متقابل مردم و حکومت در فرایند مشارکت درتهیه و اجرای طرحها این اقدامات نتوانسته اند کاملا موفق باشند و به همین دلیل نقش طراحانشهری در طراحی و تدوین این طرح ها شاید کمرنگ نمود نماید. در این پژوهش با تکیه بر درس هایاز گذشته، مطالعات انجام شده و روش توصیفی- تحلیلی توسط نگارندگان راهکارهایی اجرایی درجهت پررنگتر شدن نقش طراحی شهری جهت کمک به ارتقای طرحهای توسعه شهری در ایرانتدوین شده است نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که طراحی شهری می تواند نقش بسزاییرا در تهیه و تنظیم این مهم ایفا نماید.

طراحی شهری، سلسله مراتب، توسعه شهری، طرح توسعه