روح الله آهنگران - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز
میثم جاوید - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز
شهاب هنرجو - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

کشور ایران در نظام بهره برداری و تشکل و مشارکت مصرف کنندگان آب کشاورزی در بهره برداری از منابع آب، از پیشینه ای غنی برخوردار است. به طوری که شاید بتوان گفت همان گونه که در این کشور از روزگاران خیلی دور مهار و استحصال منابع آب های سطحی و زیرزمینی رواج داشته و اکنون نیز شاهد آثار به جامانده آن زمان ها می باشیم، نظام بهره برداری از آب تامین شده نیز با همان دقت و ظرافت از همان ابتدا شکل یافته بوده است. به عبارت دیگر مدیریت عرضه ی آب، هم گام با مدیریت تقاضا(مصرف) پیش رفته بود. آب که یکی از نعمت های الهی است، حق طبیعی هر موجودی است که برای ادامه ی حیات خود از آن استفاده کند. با توجه به مقررات مختلف کشورها و اینکه ممکن است مرزهای دو کشور شامل یک آب راه مشترک باشد، لذا لازم است حق و حقوق هر کشور از بهره برداری از آب مرزی خود تعیین گردد که این مسئله با توجه به احکام شرعی و موارد فقهی نسبت به مالکیت و شیوه های استفاده از آب، مشخص می گردد. امروزه ذخایر آبی یکی از مهم ترین زیرساخت هر کشوری به حساب می آید این منبع طبیعی از جمله ثروت های طبیعی خدادادی است که اگر به صورت درست و بهینه و منطبق با اهداف نظام اقتصاد اسلامی مورد بهره برداری قرار گیرد علاوه بر اینکه نقش مهمی در بقاء بشر و دیگر جانداران ایفا خواهد کرد بلکه در رشد و بالندگی اقتصاد نیز سهم عظیمی را به خود اختصاص خواهد داد. در عصر حاضر که بشر به پیشرفت های چشم گیری و پیچیده ای دست پیدا کرد است موضوع مالکیت و بهره برداری از منابع آب یک بحث جدی تلقی می شود. این تحقیق به روش توصیفی، تحلیلی ارائه شده است. در این تحقیق علاوه بر ذکر منابع آب و پرداختن به مفهوم بهره برداری و سیر تاریخی آن درباره روش های بهره برداری از منابع آب در فقه امامیه نیز با استفاده از آیات و روایات و فتاوای و نظرات فقهای امامیه پرداخته و راهکار های موجود برای بهره برداری از جمله حیازت و احیاء بررسی گردیده است.

منابع آب، بهره برداری، فقه امامیه، حیازت، احیاء