شهرام بی باک - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی

خراسان بزرگ، در دوره ای از حیات تاریخی-اجتماعی خود شامل سراسر مناطق شرقی ایران و در پارهای از زمان ها شامل استان های کرمان و حتی قسمت های از افغانستان میشد و حتی قبل از آخرین تغییرات (۱۳۸۳ش) استانی در شمال شرقی ایران به مساحتی قریب ۳۱۳۳۳۵ کیلومترمربع و تقریبا یک پنجم مساحت کل ایران را داشت. اما امروزه متشکل از سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی است. این استان یکی از قدیمی ترین نقاط سکونتگاهی در ایران با قدمت ۸۰۰ هزار پیش تا به امروز هست. و طی این دوران دستخوش تغییرات مرزی و حاکمیتی بوده. و هیچگاه خالی از سکنه نبوده، فقط مرزهای زیستی آن در ادوار تاریخ بنابر حسب حکومتها تغییر کرده. اما در دوران اسلامی بخاطر موقعیت خاص جغرافیایی و مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا(ع) بیشتر مورد توجه خلفای بنی امیه، بنی عباس و حتی حکومت های ملی-مذهبی قرار گرفته. هدف از نگارش این مقاله معرفی اجمالی جغرافیای تاریخی خراسان در طی این ادوار می باشد.

خراسان، جغرافیای تاریخی، ادوار تاریخی ایران