بابک مجرد - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، واحد کلیبر، دانشگاه آزاد اسلامی، کلیبر، ایران
احمد افکاری - استادیار فیزیولوژی گیاهی، واحد کلیبر، دانشگاه آزاد اسلامی کلیبر، ایران

به منظور ارزیابی تاثیر کودهای بیولوژیک و تنش خشکی بر خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد ماش درمنطقه خداآفرین، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی۱۴۰۰-۱۴۰۱ انجام شد. عامل اول شامل چهار سطح آبیاری ( ۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی (آبیار ی مطلوب)، ۸۰درصد ظرفیت زراعی (تنش ملایم)، ۶۰ درصد ظرفی ت زرا عی (تنش متوسط) و ۴۰ درصد ظرفیت زرا عی (تنششدید) بود. عامل دوم شامل کودهای بیولوژیک در چهار سطح (عدم تلقیح (شاهد)، تلقیح با قارچ میکوریزا، تلقیحبا ازوتوباکتر و مصرف توام ( ازوتوباکتر+ میکوریزا) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان دادکه اعمال تنش بر تمام صفات مورد ارزیابی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر مصرف کودهایبیولوژیک بر کارتنوئید و کلرو فیل در سطح احتمال پنج درصد و سایر صفات در سطح احتمال یک درصد معنی داربود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که برهمکنش تنش خشکی و کودهای بیولوژی ک بر مقادیرکلروفیلآ، کلروفیل کل در سطح احتمال پنج درصد و بر سایر صفات اثر معنی داری نداشتند . بر اساس نتایج به دست آمدهدر این پژوهش، میتوان بیان کرد که با اعمال تنش خش کی صفات فیزیولوژیکی مانند رنگیزه های فتوسنتزیکاهش یافت. اما استفاده از کودهای بیولوژی ک به طور معنی داری صفات مذکور را افزایش داد. به طورکلی، نتایجاین آزمایش نشان داد که مصرف کودهای بیولوژیک چه به صورت منفرد و یا مصرف توام (ازوتوباکتر+ میکوریزا)در مقایسه با تیمار عدم مصرف (شاهد)، توانست کلیه صفات فیزیولوژیکی را هم در شرایط بدون تنش و هم درشرایط تنش شدید خشکی ارتقاء دهد.

تنش کم آبی، رنگدانه ها، کود بیولوژیک و ماش