زهرا تمجیدی - دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده عمران، هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
زهرا سادات سعیده زرآبادی - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده عمران، هنر و معماری، واحد علوم وتحقیقات تهران ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران.
فرح حبیب - استاد گروه شهرسازی، دانشکده عمران، هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

حق به شهر،مسئله­ ای با ماهیت اجتماعی،­سیاسی و حقوقی است که با تکیه بر مفهوم حق شهروندی،­مجموعه حقوقی را برای استفاده همه ساکنین شهر از بستر زندگی شهری، به صورت شفاف و عادلانه مطالبه می ­کند. در شهرها، کودکان به لحاظ شرایط سنی، جسمی و روانی ویژه با مشکلات بسیار زیادی از قبیل رعایت نشدن حقوق اولیه، نبود امنیت و ایمنی، نبود امکانات و فضای کافی برای فعالیت، بازی و ... و در نتیجه عدم احساس تعلق به فضا رو­به ­رو هستند. هدف این مقاله، بررسی مفهوم حق به شهر و شناسایی مولفه ­های موثر بر ارتقای کیفیت فضای عمومی شهر برای حضور­پذیری کودکان است. بدین منظور، به صورت توام از روش تحقیق کیفی و کمی استفاده شده است. با توجه به این که هر دو تحلیل کیفی و کمی به صورت متوالی مورد تفسیر قرار می­ گیرند، مقاله حاضر در زمره تحقیقات متوالی_اکتشافی قرار دارد. به منظور تحلیل داده ­های کیفی از روش تحلیل محتوا و داده ­بنیاد و برای کدگذاری داده­ ها از نرم­ افزار Nvivo استفاده شده است. روش جمع ­آوری اطلاعات، مطالعه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختارمند است. برای بررسی چگونگی روابط و میزان پشتیبانی مولفه­ های حق کودک به شهر از کیفیت فضای شهری از آزمون رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. شاخص کیفیت فضای شهری به عنوان متغیر وابسته و مولفه­ های حق کودک به شهر (حاکمیت، شمولیت اجتماعی، دسترسی فضا و تنوع و سرزندگی) به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شدند. بر این اساس، مولفه حاکمیت شهری ۳۵.۵ درصد و سایر مولفه ­ها شامل شمولیت اجتماعی، دسترسی فضایی و تنوع و سرزندگی به ترتیب ۳۱.۲درصد، ۲۸.۹درصد و ۱۴.۶درصد در میزان ارتقای کیفیت فضای شهری برای حصول مفهوم حق کودک به شهر موثر هستند. همچنین همبستگی و میزان تاثیرگذاری هر یک از زیرمولفه­ های حق کودک به شهر بر کیفیت فضاهای شهری نیز به تفکیک بررسی شد.

حق به شهر, نظریه داده بنیاد, کودک, فضای شهری, حس تعلق