آرزو مجتهدی - دانش آموخته
محمد باقر خرمشاد - هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

مفهوم «مصلحت» به عنوان یک قاعده مهم تصمیم ساز، با ابهاماتی در جمهوری اسلامی مواجه و نیازمند یک تحلیل درست و ارائه یک تعریف مشخص برای الگو گرفتن در حکومت است؛ رهبر انقلاب اسلامی فرمودند: قضاوت انسان برای تصمیم و عمل بر پایه این تحلیل ها صورت می پذیرد و اصل مهم در تحلیل یک مفهوم، صحیح اندیشیدن در مورد آن است؛ از این رو تحلیل مفهوم «مصلحت»می تواند با استفاده از اندیشه درست در مبانی دینی برای تصمیمات یک حکومت مردم سالار دینی انجام شود. معاهده صفین به عنوان یک تصمیم مصلحتی در حکومت علوی با کمک هرمنوتیک شلایرماخر که یک روش تحلیلی از وقایع است، برای پاسخ به ابهامات مطرح شده در تعریف «مصلحت» با این پرسش که :مفهوم مصلحت در واقعه مهم معاهده حضرت علی (ع) با معاویه چگونه تعریف و صورت بندی شده است؟ مورد تحلیل قرار گرفت. از قرار دادن داده های گردآوری شده به شیوه اسنادی- آرشیوی در قالب ۹ مولفه هرمنوتیکی این نتیجه به دست آمد: مصلحت امری است که در جهت تامین اهداف والای اسلام یعنی برقراری عدالت، با توجه به اوضاع واحوال اجتماعی وقت، حکومت را یاری نموده و منفعتی بلندمدت را به همراه داشته باشد. این مفهوم به گونه ای صورت بندی شده که یک راهکار موقت در بزنگاه ها برای حفظ اصول اسلامی و حاکمیت اسلام که همان عدالت است در محدوده احکام قران و سنت ائمه باشد، به طوری که هیچ اصلی به تعطیلی کشیده نشود و نهایتا خیر، پیروزی و عزت مسلمین را در بر داشته باشد.

مصلحت, حکومت علوی, معاهده صفین, هرمنوتیک, شلایرماخر