علی اشرف نظری - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

ایده­ها و اندیشه­های متفکران بزرگ، مرزناپذیر است و بنیان­های فکری آنها بر ساخت تفکر و ماهیت تحول جوامع دیگر نیز تاثیر می­گذارد. میشل فوکو (۱۹۸۴-۱۹۲۶) از جمله تاثیرگذارترین نظریه پردازان در نیمه دوم قرن بیستم است که دستگاه فکری او از دیدگاه­ها و چشم­اندازهای فکری گوناگون در جوامع مختلف مورد خوانش قرار گرفته است. خوانشی که در سه دهه گذشته، به صورت فعال در صدد بهره­گیری از مقوله­های فکری فوکو و در عین حال، ارائه تفسیری نو با هدف پاسخگویی به مسائل جوامع عرب در حوزه فکری – فلسفی است. هر یک از مفسران فوکو کوشیده­اند در پروژه فکری خود با هدف برون رفت از معضلات موجود به کاربست روش­شناسی­های مدرن و ارائه قرائتی جدید از میراث، تاریخ­نگاری اندیشه اسلامی و طرح تجددگرایی، کثرت­گرایی و ارائه نگرشی معطوف به آزادی انسان بر ­آیند. محور اصلی بحث در مقاله حاضر، معرفی، نقد و ارزیابی کتاب میشل فوکو در اندیشه معاصر عرب (۱۳۹۹) است که توسط الزواوی بغوره نوشته شده و مجید منهاجی آن را ترجمه کرده و نسخه فارسی این کتاب، از سوی نشر نگاه معاصر به زیور طبع آراسته شده است. نقد روش­شناختی، درون نظری و برون نظری این اثر مطرح و تلاش خواهد شد اشکالات موجود در ترجمه، تناقضات روش­شناختی و ابهامات مفهومی – نظری مورد توجه قرار گیرد.. نتیجه چنین امری، فرارفتن از مطالعه توصیفی و فراهم آوردن زمینه­های نقد و ارزیابی آثار علمی با هدف رشد تفکر انتقادی و گام نهادن در وادی نظریه پردازی است.  

کثرت­گرایی, گفتمان, قدرت, سنت, تجددگرایی, عقل عربی