محمد پوررجبعلی خلجان - دانشجوی دکتری مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشکده مهندسی آب، دانشگاه تبریز
جلال شیری - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب، دانشگاه تبریز
امیرحسین ناظمی - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب، دانشگاه تبریز

یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در تبخیر و تعرق تابش خورشیدی است و درنتیجه یک عامل ورودی در معادله پنمن مانتیث می باشد. از سوی دیگر بهبود دقت مدل هایی که در تخمین تابش خورشیدی به مولفه های کمتری نیازمند هستند امری ضروری می باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از داده های ده ساله برخی ایستگاه های هواشناسی کشور در مقیاس روزانه، مدل-های هوش مصنوعی از قبیل بیان ژن (Gene Expression) و جنگل تصادفی (Random Forest) در تخمین تابش خورشیدی در شهرهای مروست و شهربابک مورد بررسی قرارگرفت. در این راستا با معرفی ترکیب های مختلف ورودی (تابش فرازمینی، دمای بیشینه، دمای کمینه، روز از سال و شاخص آسمان صاف) به دو مدل بیان ژن و جنگل تصادفی، دقت برآورد هریک از مدل ها با استفاده از معیار های ارزیابی (SI وNS) در تخمین تابش خورشیدی بررسی شد. نتایج نشان می دهد که مدل جنگل تصادفی با چهار ورودی و با شاخص SI برابر ۱۲/۰ و NS برابر ۸۲/۰ نسبت به بیان ژن دقت بالایی داشت. همچنین با توجه به نتایج توانایی مدل جنگل تصادفی در برآورد تابش خورشیدی رضایت بخش بود.

بیان ژن، جنگل تصادفی، تابش خورشیدی، تبخیر و تعرق