حمید کریمی - استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران،
پوریا عطائی - دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران،

برای افزایش سطح نوسانات جمعیت انسانی در مقابله با خطرات خشکسالی می توان عوامل متعددی را تحت تاثیر قرار داد که می تواند باعث افزایش سطح چابکی و سازگاری با شرایط خشکسالی در روستاییان شود تا از مهاجرت به شهرها و رها شدن زمین های کشاورزی جلوگیری شود. بنابراین، اولین گام برای مقابله با خشکسالی و اصلاح اثرات آن، شناخت جهان بینی های روستاییان نسبت به خشکسالی است. در گام بعدی شناخت شاخص هایی است که زیست پذیری روستاییان در شرایط خشکسالی را ارتقا می بخشد. ازاین رو، یکی از راهبردهای اصلی کاهش آسیب پذیری در مناطق روستایی در برابر خشکسالی، افزایش زیستپذیری است. این پژوهش با هدف مطالعه نظری و فلسفی زیست پذیری روستاییان در شرایط خشکسالی و ارائه یک چارچوب مفهومی با توجه به مرور ادبیات انجام شده است. در این پژوهش از روش تحلیل اسنادی استفاده گردید که شامل انتخاب موضوع، تعیین اهداف و سوالات، بررسی های اکتشافی و پیشینه پژوهش، انتخاب رویکرد نظری، جمعآوری منابع، پردازش و گمانه زنی/ نظریه بود. با توجه به مباحث نظری مشخص گردید که می توان علاوه بر جهان بینی ها، سه دسته شاخص محیطی، اجتماعی- اقتصادی و فردی را بر زیست پذیری روستاییان در شرایط خشکسالی موثر دانست. شاخص های فردی شامل سن، سطح تحصیلات، میزان سابقه در کشاورزی و دسترسی به اطلاعات ترویجی بودند. در شاخص های محیطی، حاصلخیزی خاک، دسترسی به منابع آبی، تنوع کشت و دسترسی به مرتع قرار گرفتند. شاخص های اجتماعی- اقتصادی نیز شامل سرمایه اجتماعی، نگرش ها، کیفیت زندگی و سرمایه مالی بودند.

خشکسالی، نظریه فرهنگی، زیست پذیری کشاورزان، سازگاری با خشکسالی