سعید ورامش - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی،
سهراب محترم عنبران - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی جنگل، گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.
وحید ملکی - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی جنگل، گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.

فعالیت های مخرب انسانی مانند افزایش مصرف سوخت های فسیلی و تغییر کاربری اراضی منجر به افزایش تراکم گازهای گلخانه ای مخصوصا دی اکسیدکربن در اتمسفر شده و اثرات مخرب بسیاری بر حیات انسان و گونه های گیاهی و جانوری داشته است. باتوجه به اینکه اکوسیستم های مختلف پتانسیل متفاوتی از منظر جذب و ذخیره کربن اتمسفری دارند، بنابراین هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه ذخیره کربن در اراضی تحت مدیریت سیستم اگروفارستری و مقایسه آن با اراضی کشاورزی و جنگلی می باشد. نتایج نشان داد که سیستم اگروفارستری به دلیل پتانسیل بالا در استفاده بهینه از منابع محیطی (آب، خاک، نور و مواد مغذی) نسبت به اراضی کشاورزی توانایی جذب و ذخیره کربن بیشتری را دارد، ولی در مقایسه با اراضی جنگل طبیعی، مقادیر جذب و ذخیره کربن براساس نوع اجزا و گونه های کاشته شده و همچنین سن سیستم اگروفارستری می تواند متفاوت باشد. به طوری که مقدار جذب کربن اتمسفری در سیستم اگروفارستری کم تر از بیست سال، بیشتر از جنگل طبیعی بود ولی مقادیر ذخیره کربن در جنگل طبیعی بیشتر بود (جنگل های هیرکانی ۲۸۳ تن در هکتار، جنگل طبیعی بلوط ۷۲/۵۶ تن در هکتار، سیستم اگروفارستری ۱/۴۶ تن در هکتار و اراضی کشاورزی ۸۰/۳۱ تن در هکتار)، براساس نتایج این تحقیق می توان گفت که باتوجه به مزایای محیطی، اقتصادی و اجتماعی سیستم های اگروفارستری، به منظور افزایش پتانسیل ذخیره کربن اتمسفری بهتر است تیپ های مختلف اگروفارستری را در مناطق مختلف کشور مخصوصا در مناطقی که شدت تخریب عرصه های جنگلی و مرتعی بیشتر می باشد، توسعه دهیم.

کربن، اگروفارستری، خاک، تغییرات اقلیمی، اثرات.