مسلم رستم پور - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری و عضو گروه پژوهشی خشکسالی و تغییر اقلیم، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

نظر به اهمیت کمی کردن مولفه های تنوع زیستی و بررسی تغییرات شاخص های تنوع زیستی در طول گرادیان شیب محیطی، این تحقیق مولفه های مهم تنوع زیستی را با استفاده از بسته های diverse و agricolae در نرم افزار R در مراتع روم شهرستان قاین محاسبه و مقایسه می کند. منطقه مورد نظر کوهستانی بوده و در سه کلاس شیب کمتر از ۳۰، ۳۰ تا ۶۰ و بیشتر از۶۰ درصد طبقه بندی شد. نمونه برداری در هر طبقه شیب به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. درون هر پلات، پس از شناسایی گونه های گیاهی، تعداد پایه های گیاهی شمارش شد و سپس وفور گونه ای برای هر گونه به طور مجزا محاسبه گردید. خروجی بسته diverse حدود ۱۷ شاخص عددی است. به لحاظ عددی، شیب ۳۰ تا ۶۰ درصد، از غنا، تنوع و یکنواختی گونه ای بالاتری برخوردار است (به ترتیب، ۲۲ گونه، ۶۰/۲ و ۸۴/۰) و غالبیت گونه ای پایین تری دارد (سیسمپسون: ۱۱/۰ و برگر-پارکر: ۲۳/۰). جهت مقایسه دو شاخص عددی تنوع شانون و غالبیت سیمپسون از Hutcheson t-test استفاده شد. نتایج نشان داد که بین دو طبقه ۰ تا ۳۰ درصد و ۳۰ تا ۶۰ درصد به لحاظ تنوع و غالبیت گونه ای اختلاف معنی داری (p≤۰۰۱) وجود دارد و تنوع گونه ای در شیب ۳۰ تا ۶۰ درصد، بیشتر از ۰ تا ۳۰ درصد است. در نهایت با توجه برتری نسبی بسته diverse نسبت به بسته agricolae، جهت ارزیابی تنوع زیستی، استفاده از بسته diverse توصیه می شود.

تنوع گونه ای، شاخص های عددی، شیب دامنه، غنای گونه ای