محصولات تراریخته، کشت فراسرزمینی، ایمنی زیستی و چالش های اخلاقی و فرهنگی موجود

در قرن بیست و یکم زندگی بشر با چالش های فراوانی مواجه شده است. جدای از جنگ ها و خونریزی های بی دلیل که ناشی از غرور، خودخواهی و استیلای خوی توحش بشری است، آنچه که در قرن جاری بیشتر به چشم می آید جمعیت فراوان، آلودگی های زیستی، استفاده بی ضابطه از منابع و امکانات بخصوص در کشورهای کمتر توسعه یافته و از بین بردن منابع حیاتی کره زمین از جمله آب است. با چنین روندی به زودی زندگی در کره خاک به عنوان تنها زیستگاه شناخته شده فعلی حیات بشر در جهان با مشکلات فراوانی روبرو خواهد شد و در صدر این مشکلات کمبود منابع غذایی، آب و سایر منابع اولیه می باشد.با وجود این مشکلات فراروی زندگی بشر، خوشبختانه به واسطه رشد و بلوغ فکری و دانش برخی از تاثیرگذارترین مردم و به ویژه دانشمندان، زمین و زندگی بر روی آن به سطحی از فناوری رسیده که بتواند با کمک آن فناوری ها، زندگی را برای مردم آسان کند. بیوتکنولوژی و محصولات تراریخته، به لطف ظهور پدیده نانوتکنولوژی توانسته ظرفیت های جدیدی از تونایی بشر را برای رفع کاستی های تغذیه ای فراهم آورد و محصولات تراریخته یکی از این ظرفیت ها می باشد.استفاده از محصولات تراریخته هم در سطح مردم عادی و هم در میان دانشمندان و متخصصان این حوزه، موافقان و مخالفان زیادی دارد. اما ظرفیت بالای این محصولات در رفع احتیاجات بشری انکار ناپذیر است. البته استفاده بی ضابطه از این محصولات می تواند بر محیط زیست انسانی، جانوری و زیستی سایر گونه های مستقر در زمین آسیب های جدی وارد کند، اما نمی توان این ظرفیت را نادیده گرفت. ظرفیت محصولات تراریخته برای رفع مشکلات تغذیه ای مورد اتفاق همه است اما نحوه تعامل مردم عادی و متخصصان با این پدیده دچار ناهمگونی های زیادی است که ناشی از نبود دانش و تخصص لازم در میان مردم عادی و تنوع دانش در این زمینه در میان متخصصان است. از یک طرف مردم عادی یا اطلاعات تخصصی لازم در زمینه محصولات تراریخته را ندارند یا این اطلاعات توسط برخی دولت ها یا نهادها یا شرکت های دولتی یا خصوصی مخفی نگهداشته می شوند. منخصصان نیز با انواع واقسام اطلاعات مواجه هستند که صت سنجی و ازمایش آنها زمان، امکانات و سرمایه زیادی می طلبد، لذا نوعی ابهام و ناشناختگی در میان آدم هایعادی و حتی متخصصان وجود دارد و یا ترویج می شود تا نسبت به این موضوع اطلاعات کافی موجود نباشد و مردم به سهولت وبدون اقناع لازم و کافی نسبت به مصرف بی رویه محصولات تراریخته اقدام کنند.رعایت جنبه های ایمنی زیستی عزم جدی مسئولان دولت ها را می طلبد زیرا اگر مسئولان کشورها و متخصصان این حوزه مایلنباشند اطلاعات لازم را به مردم عادی و نهادهای پیگیری کننده بدهند این ابهام باعث می شود همه از جنبه های تخصصی اینمحصولات و خطرات احتمالی آنها بی اطلاع باشند و در مصرف محصولات تراریخته احتیاط های لازم بعمل نیاید. صدمات ناشی ازاین بی مبالاتی می تواند بر زیست بوم انسانی، جانوری و گیاهی کره زمین تاثبر بگذارد، چون هنوز به اندازه کافی مشخص نشدهاست که اختلاط ژنوم گیاهان تراریخته با محصولات دیگر بر روی محصولات ارگانیک موجود در زمین چه تاثیری دارد؟ و اگر هممشخص است این اطلاعات در دسترس قشر محدود و خاصی است.به نظر می رسد متولیان دولتی و سازمان ها ی مسئول در زمینه بهداشت و درمان و کشاورزی و سایر ارگان ها و نهادهای درگیر دراین پدیده به عنوان سردمداران و داعیه داران حفط زیست بوم زمین باید قواعد و استانداردهای لازم را در تعامل با محصولات تراریختهتدوین کنند، سازمان ها و نهادهای نظارتی کارآمد را برای نظارت بر روندها و رویه های تولید، توزیع و مصرف محصولات تراریختهراه اندازی نمایند و ضمن توجه به معاهدات بین المللی از ظرفیت های سایر ملل نیز استفاده کنند .کشت فراسرزمینی یکی از روش هایی است که کشورهای مختلف می توانند کمبود زمین های مناسب کشاورزی و منابع آبی راجبران کنند اما باید توجه کنند که هم درصورت سرمایه گذاری بخش دولتی و هم بخش خصوصی در این زمینه باید سازوکارهایلازم نظارتی را برای رعایت اطمینان از پایین بودن خطرات احتمالی مد نظر خود قرار دهند و اطلاعات کافی از این پروژه ها را دردسترس عموم قرار دهند. به منظور تضمین سرمایه مصرف شده و اطمینان از برگشت سرمایه ها به کشور سازوکارهای لازم را درزمینه قراردادهای کشت فراسرزمینی رعایت کرده و محصولات مختلف را در کشورهای متخلف، کشت نمایند تا در مقابل کارشکنییا احتمالات گوناگون عدم برگشت کالاهای تولیدی به سرزمین اصلی، تضمین های کافی اخذ شده باشد، و یا مورد توجه قرار گیرد.در این پژوهش با روش مروری سیستماتیک و با کمک منابع کتابخانه ای و مقالات پژوهشی تلاش می شود با مقایسه منابع موجود،چالش ها و نحوه تعامل کشورهای مختلف، مردم، مسئولان و متخصصان را با پدیده محصولات تراریخته مورد بررسی قرار دهد، لزومتوجه به استانداردهای لازم و سازوکارهای نظارتی در تهیه، تولید و توزیع محصولات تراریخته را گوشزد کند و به رعایت جنبه هایمختلف ایمنی زیستی در این مراحل اشاره نماید، زیرا عدم رعایت ایمنی زیستی در تولید، توزیع و مصرف محصولات تراریخته قبلاز اطمینان بخشی لازم در مورد خطرات احتمالی می تواند به نسل های مختلف انسان، حیوان و گیاهان مستقر روی زمین صدماتجبران ناپذیری وارد کند و کیفیت و بقای نسل های بعدی محصولات ارگانیک را به خطر اندازد.به نظر می رسد با توجه به مشکلات فراوان در زندگی کنونی بشر، تقاضای زیاد برای محصولات پرکاربرد و کاسته شدن از منابع آبیکشورهای در معرض خطر و افزایش بدون ضابطه جمعیت در کشورهای توسعه نایافته که منابع زمین را بدون ارائه کالا یا خدماتکافی مصرف می کنند، استفاده از محصولات تراریخته گزیز ناپذیراست.کشورهای کمتر توسعه یافته در استفاده از منابع تولید خود جنبه های صلاح و صرفه را رعایت نمی کنند و این کشورها در حالحاضر هم به منابع زمین صددمه می زنند و هم با مشکلات زیادی مواجه هستند که فناوری های نوین تا حدی قادر است از بارمشکلات آنها بکاهد.تدوین قواعد و استاندارهای لازم در تعامل با فناوری های نوظهور از جمله بیوتکنولوژی و نظارت قانونی و تخصصی لازم و کافی برروندهای تهیه، تولید، توزیع و مصرف محصولات تراریخته و رعایت جنبه های احتیاطی و ایمنی برای کاستن از مشکلات بعدی بهمصلحت زندگی بشر نزدیک تر است.دولت ها می توانند با استفاده از ظرفیت دانشگاه ها و مجامع علمی، نخست در مورد چگونگی تعامل با این مقولات شامل محصولاتتراریخته، ایمنی زیستی و کشت فراسرزمینی به اجماع لازم برسند و بعد از آن، سازوکارهای راه اندازی و و تاسیس نهادهای نظارتیاثربخش و کارآمد را فراهم آورند، تا ضمن رعایت بهره وری، جنبه های احتیاطی مورد نیاز را در مورد ایمنی زیستی اتباع خویشرعایت کنند. همچنین کشورهای گوناگون باید و می توانند پس از طی این مراحل به منظور مدیریت صحیح منابع اولیه خود ازظرفیت های معطل مانده سایر کشورها از جمله زمین های کشاورزی، آب و سایر عوامل تولید استفاده کنند تا به این ترتیب قادرباشند برای افزایش ظرفیت تولید اقلام اساسی مورد نیاز کشور خود اقدام نمایند. دولت ها باید به فعالیت های بخش خصوصی، بخشدولتی و سازمان های مردم نهاد اهمیت داده و سیستم نظارت مناسبی طراحی و اجرا نمایند تا اتباع خود را از آسیب های احتمالیحفظ کنند و در نهایت کره خاک را به عنوان تنها زیستگاه شناخته شده فعلی زیست بشر، برای آیندگان حفظ نمایند.هرگونه بی توجهی عمدی یا سهوی در این زمینه می تواند ضربات مهلکی بر پیکره زندگی بشر و ذخایر موجود در کره خاک واردکند که شاید هزاران سال نیاز باشد تا زمین و زندگی بشر به وضعیت عادی و سابق خود برگردد.

Keywords:

ایمنی زیستی , کشت فراسرزمینی , محصولات تراریخته.