مدل سازی تنوع مکانی گونه های گلسنگ پوست زی در توده های جنگلی با استفاده از روش رگرسیون وزن دار جغرافیایی

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: تنوع زیستی دارای نقش بسیار مهمی در پایداری و خود تنظیمی اکوسیستم­ ها می­ باشد و به­ عنوان شاخصی برای مقایسه وضعیت اکولوژیک اکوسیستم ­های جنگلی به­ کار می­رود. گلسنگ ها یکی از متداول­ترین اجزای تشکیل دهنده تنوع زیستی در جامعه جنگلی می ­باشند. بالا بودن تنوع گلسنگ ­ها در یک منطقه نشان­ دهنده تنوع زیستی و پایداری یک اکوسیستم می­ باشد. یکی از مهم­ترین رویکردها جهت تفسیر و ردیابی تغییرات مکانی تنوع زیستی استفاده از مدل رگرسیونی است. هدف از این مطالعه مدل­سازی تنوع گونه ­ای گلسنگ­ های پوست­زی می ­باشد. مواد و روش­ ها: این پژوهش در بخش ۲ شوراب از طرح­های جنگلداری گلبند در شهرستان نوشهر (استان مازندران) انجام گرفت. ابتدا با استفاده از جنگل گردشی و روش نمونه ­برداری انتخابی تعداد ۵۴ قطعه نمونه برداشت گردید. سپس گونه ­های پوست­زی موجود در قطعات شناسایی گردید. وقعیت مکانی کلیه قطعه­ های نمونه با استفاده از GPS ثبت گردید. در هر قطعه نمونه تمامی گلسنگ­ های پوست­زی برداشت گردید. نمونه ­های جمع­آوری شده با استفاده از منابع معتبر گلسنگ­شناسی و هم­چنین روش­های آزمایشگاهی، شناسایی شدند. در این مطالعه برای تعیین تنوع زیستی در مرحله بعد مقدار شاخص ­های تنوع شانون وینر و N۱ هیل و شاخص یکنواختی J پیلو برای هر یک از قطعات نمونه محاسبه گردید. سپس نقشه عوامل جغرافیایی و توپوگرافی تاثیرگذار در تنوع شامل فاصله از جاده و فاصله از آبراهه و شیب، ارتفاع، شاخص خیسی، شاخص قدرت جریان و فاکتور فرسایش ­پذیری تهیه گردید. از روش ­های رگرسیون وزن ­دار جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی برای مدل­سازی استفاده شد.  یافته­ ها: در این مطالعه ۱۷ گونه گلسنگ که متعلق به ۱۴ جنس و ۱۱ خانواده بود شناسایی شد. نتایج نشان داد رگرسیون وزن ­دار جغرافیایی برای شاخص ­های شانون وینر و N۱ هیل و J پیلو براساس مقادیر ضریب تبیین و معیار اطلاعاتی آکایکه اصلاح شده نسبت به رگرسیون حداقل مربعات معمولی دارای نتایج بهتری بود. مقدار تنوع گلسنگ بر اساس شاخص شانون- وینر و N۱ هیل به ­ترتیب با دامنه ­ای از ۱/۲۴ تا ۲/۹۸ و ۲/۰۶ تا ۶/۹۹ و میزان شاخص یکنواختی J پیلو ۰/۲۰۵ تا ۰/۸۳۰ محاسبه گردید. همچنین  همچنین نتایج مربوط به شاخص مورانI   نشان داد که همبستگی مکانی در گلسنگ­ های پوست­زی معنی­ دار و الگوی پراکنش آنها خوشه ­ای است. نتیجه ­گیری: در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد روش رگرسیون وزن­ دار جغرافیایی دارای قابلیت نسبتا مناسبی در مدل­سازی تنوع مکانی گونه­ های گلسنگ پوست­زی در توده­ های جنگلی می­ باشد. از این مدل رگرسیونی می­توان در مدلسازی تنوع گلسنگ استفاده نمود.

Keywords:

Biodiversity , Geographical weighted regression , Ordinary least squares , Moran I index , Shorab , تنوع زیستی , رگرسیون وزن­دار جغرافیایی , حداقل مربعات معمولی , شاخص موران , شورآب