نفیسه ایرانی - استادیار زبان و ادب فارسی، دانشگاه فرهنگیان همدان

نثر دیوانی عمدتا شامل تاریخهایی میشود که به قلم دیوانیان نگارش یافته است، مانند تاریخ بیهقی، تاریخ جهانگشا و تاریخ الوزر و یا اسناد و مکاتیب دیوانی و سلطانی، مناشیر، فتحنامه ها و فرمانهایی که به قلم دیوانیان یا حکام و سلاطین نوشته میشده است. این آثار علاوه بر این که دربردارنده لغات و اصطلاحات خاص دیوانی و درباری با کاربرد صحیح و دقیق آنهاست از نظر تاریخی، اجتماعی، سیاسی و به ویژه سبک شناسی و سیر تطور سبک مراسلات دیوانی و تکامل آن در اعصار مختلف درخور بررسی است. هرچند نگارش آثار دیوانی به زبان فارسی در سده پنجم نخستین گامهای خود را می سپرد، اما در پی یافتن جایگاهی شایسته در کنار زبان عربی است و هرچند در متون تاریخی آمدهاست که در این دوران یکبار ابوالعباس اسفراینی صاحب دیوان دربار محمود غزنوی، زبان نگارش دیوان را به فارسی بازگردانید و دیگر بار در زمان وزارت خواجه احمد حسن میمندی دوباره زبان مکاتبات دیوانی به عربی بازگردانده میشود، اما با این حال شواهد نشان میدهد که همچنان بسیاری از مکاتبات به فارسی انجام میشده و این روند در ایران رفته رفته با گرایش به فارسی نویسی رویاروی میشود چنانکه در سده ششم هجری عمده مکاتبات دیوانی دربارهای سلجوقیان و خوارزمشاهیان به فارسی بوده است.

نثر دیوانی، نثر فارسی، سبک نثر، منشآت، مکاتیب، دوره غزنوی.