محمدجعفر یاحقی - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد
مریم غفرانی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری

تاریخ بیهقی یکی از مهمترین کتابهای نثر فارسی است که تاثیر زیادی بر متون بعد از خود گذاشته است. از نظر تاثیر در زبان فارسی همین بس که بسیاری از تعابیر و واژه ها، مثلها و کنایه ها ابتدا در تاریخ بیهقی به کار رفته و سپس سایر نویسندگان از آن بهره جسته اند. میتوان از تاریخ بیهقی به عنوان بنیان لغت فارسی در متون نثر نام برد. به خصوص که این اثر در تکوین بزرگترین لغتنامه زبان فارسی یعنی لغتنامه دهخدا نقش موثری داشته است. در این جستار با روش توصیفی- تحلیلی دو مسئله اصلی مطرح شده است. -۱ تعیین جایگاه و نقش تاریخ بیهقی در تکوین لغتنامه دهخدا. برای رسیدن به این منظور به بررسی مثالهایی پرداختیم که دهخدا در لغتنامه از تاریخ بیهقی انتخاب کردهاست. در برخی موارد تنها شاهد و در برخی موارداولین شاهد از تاریخ بیهقی گرفته شده است.-۲مقایسه مثالهای لغت نامه با نسخه تصحیح شده اخیر تاریخ بیهقی .(۱۳۸۸) این مقایسه نشان داد که اصلاح شواهد موجود در لغتنامه بر اساس تصحیح جدید تاریخ بیهقی ضرورت دارد. در برخی موارد واژه هایی باید به لغتنامه افزوده و یا از آن حذف شود و نیز در مواردی ضبط لغات موجود در لغتنامه باید بر اساس تصحیح جدید تاریخ بیهقی اصلاح شود.

تاریخ بیهقی، لغتنامه، شاهد، تصحیح، دهخدا.