سارا احمدی - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران
حبیب گوهری - استادیار زبان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر ساخت اطلاع یا نحوه توزیع اطلاع بر روی تشکیل ساخت­های موسوم به خروج در کردی جنوبی (کلهری) است. بر این اساس سعی شده است تا مصادیق مبتدائی و کانونی عبارات شناسائی و احتمال خروج آن ها در داده­ها بررسی شود. ساخت اطلاع یکی از مهم ترین عواملی است که می تواند صورت نحوی جملات را دستخوش تغببر کند. این پژوهش عمدتا بر اساس چارچوب ارائه شده در  لامبرکت (۱۹۹۴ و ۲۰۰۱) انجام گرفته است. برای گردآوری داده ها از شیوه میدانی، مشاهده، مصاحبه و مراجعه به منابع کتابخانه­ای استفاده شد. از لحاظ روش تحقیق، پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است. نتایج نشان می دهد که فاعل و مفعول مبتدائی به عنوان موضوع­های اصلی در ساختار موضوعی بند می­توانند تحت فرایند خروج به چپ (به عنوان مبتدا) و خروج به راست (به عنوان ضد مبتدا) قرار بگیرند، در حالی که جای خالی آن ها در ساختار موضوعی به وسیله ضمایر جبرانی (ضمیر محذوف فاعلی و ضمیر مفعولی پی بستی) پر می­شود. در مقابل، خروج موضوع کانونی از درون بند و قراردادن آن در آغاز یا پایان بند به صورت یک گروه اسمی منفک از لحاظ کلامی ناممکن یا نابجا تلقی می شود. بر اساس نتایج پژوهش، می­توان دو الگوی نحوی را در کردی جنوبی متصور شد. نخست، اگر موضوع­های فعلی کانونی باشند، شاهد توالی غیرمنعطف و بی­نشان  فاعل + مفعول+ فعل هستیم و اگر موضوع­ها مبتدائی باشند، آن گاه شاهد انعطاف­پذیری ساختار جمله و خروج آزادانه موضوع­ها و یا حتی حذف آن ها خواهیم بود.  

ساخت اطلاع, خروج, موضوع, ضمائر جبرانی, کردی جنوبی