واکاوی ورود واژه های ترکی به زبان فارسی: مطالعه موردی «دستور شهریاران»

در این پ‍‍ژوهش کوشش می شود از رهگذر بررسی یک پیکره نوشتاری، یعنی کتاب دستور شهریاران که از متن­های مهم دوره صفویه است، تحلیل و تبیینی پذیرفتنی برای ورود واژه­های ترکی به زبان فارسی به دست داده شود. متن­هایی از نوع متن یادشده، افزون بر ارزش تاریخی، به لحاظ زبان­شناسی نیز اهمیت دارند؛ بدین دلیل که با بررسی آن ها به اطلاعات مهمی درباره وضعیت زبان فارسی و دیگر زبان­های رایج در ایران در دوره نگارش آن ها دست می­یابیم. این پژوهش نشان می­دهد که واژه های ترکی در برخی از حوزه­ها به صورت انبوه وارد زبان فارسی شده­اند و کاربرد آن ها در زبان فارسی تا حدود صد سال پیش تداوم یافته است. واژه­های ترکی واردشده در زبان فارسی، دامنه چشم­گیری از مفاهیم سیاسی، نظامی، حکومت­داری و... را بیان می­کرده­ و می­کنند. دلایل بسیاری می­توان برای پرکاربردشدن واژه­های ترکی در زبان فارسی برشمرد که از جمله آن ها پیوندهای دیرین مردمان ایرانی با ترک­زبان­ها، تماس دیرپای دو زبان فارسی و ترکی، ارتباط­های ایران با همسایگان ترک­زبان خود و حاکمیت دودمان­های ترک­زبان بر ایران است. در نتیجه دگرگونی­هایی که در یک سده اخیر در ایران به وجود آمده، بخش زیادی از واژه­های ترکی واردشده به زبان فارسی رفته­رفته مهجور و کم­کاربرد شده­اند.

Keywords:

قرض گیری واژگانی , تماس زبانی , وام واژه , فارسی , ترکی , واژه های دورگه