ریحانه کمانه - دانشجوی دکتری رشته فلسفه تعلیم و تربیت، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
علیرضا یوسفی - استاد.رشته فلسفه تعلیم و تربیت.دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.ایران
نرگس کشتی آرای - دانشیار.رشته برنامه ریزی درسی.خوراسگان.دانشگاه ازاد اسلامی.اصفهان.ایران

این پژوهش با هدف تحلیل تربیت عقلانی از دیدگاه مولانا جلال الدین محمد بلخی و جان دیویی انجام گرفته است.روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی نظام مقوله بندی استقرایی است. روش نمونه گیری هدفمند است. حوزه پژوهش شامل مثنوی معنوی و منابع دست اول دیویی و کلیه متون مرتبط با مولانا و جان دیویی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش های محقق ساخته است. برای افزایش اطمینان پذیری محقق از نظرات محققان حوزه ادبیات و تعلیم و تربیت برای افزایش پایایی داده ها استفاده کرده است. نتایج و یافته های اصلی پژوهش شامل چهار مقوله اصلی است. مقوله اول : نتایج بدست آمده هدف تربیت عقلانی از نظر جان دیویی عبارتند از: یادگیری عمیق، بازسازی، عملی بودن روش، سازماندهی تجربه. هدف تربیت عقلانی از نظر مولانا عبارتند از: پرورش عقل، حفظ زبان و دوری از تمسخر دیگران، وفای به عهد، برقراری عدالت، تاثیر شرایط بر انسان، سعه صدر. مقوله دوم : نتایج بدست آمدهاصول تربیت عقلانی از نظر جان دیویی عبارتند از: انضباط، تفکر، استمرار، تاثیر متقابل، تداوم، کنترل اجتماعی، آزادی. اصول تربیت عقلانی از نظر مولانا عبارتند از: تغییر موقعیت، فضل، بخشش، سخاوت، مشورت، عبرت آموزی، وفاداری، عدل. مقوله سوم : نتایج بدست آمدهروش تربیت عقلانی از نظر جان دیویی عبارتند از: مشخص کردن مساله، ساخت فرضیه، فرضیه سازی، آزمایش فرضیه ها، ارزشیابی. روش تربیت عقلانی از نظر مولانا عبارتند از: فرضیه سازی، محاسبه نفس، ابتلا، عبرت آموزی، الگوپذیری، صبر، محاسبه، همفکری، محبت و عشق ورزی، تاثیر و اثربخشی تجربه.

مولانا, دیوی, اصول