ویدا رشیدی مفرد - دانشجوی دکتری گروه برنامه ریزی درسی، واحد اراک،دانشگاه آزاد اسلامی ، اراک ، ایران
فائزه ناطقی - دانشیار گروه برنامه ریزی درسی،واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی ، اراک، ایران(نویسنده مسول)
فرانک سیدی - استادیار گروه جامعه شناسی ،واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

هدف: هدف این مقاله، «شناسایی مولفه های مربوط به مردم سالاری دینی و بررسی جایگاه آن در برنامه درسی دوره متوسطه اول» می باشد.روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کیفی می باشد که با رویکردهای تحلیل محتوا و تحلیل مضمون انجام شده است. جامعه آماری شامل: کتب، مقالات، پایان نامه و رساله مرتبط با مفهوم مردم سالاری دینی (به تعداد ۳۵۸ مورد که از بااستفاده از نمونه گیری هدفمند تعداد ۱۸۷ مورد به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید) و دروس فارسی، پیام های آسمانی و مطالعات اجتماعی (پایه های هفتم، هشتم و نهم) دوره اول متوسط (به تعداد ۱۹۲ درس که بااستفاده از تمام شماری به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند) می باشد. یافته ها: ۹ مولفه اصلی در مردم سالاری دینی باعناوین: ۱: مشارکت مدنی آگاهانه؛ ۲. آزادی های دینی- مدنی؛ ۳. حق حاکمیت بر مردم و حق مردم بر حاکمیت؛ ۴. شورا و مشورت طلبی؛ ۵. برابری و عدالت خواهی؛ ۶. رعایت حقوق شهروندی؛ ۷. حاکمیت قوانین دینی؛ ۸. ارتقای عقلانیت و آگاهی های مدنی و ۹. اقتدار و وحدت ملی شناسایی شدند. همچنین، مفاهیم مربوط به مولفه های مردم سالاری دینی به تعداد ۲۲۰ بار در کتب فارسی؛ ۲۷۷ بار در کتب مطالعات اجتماعی و تعداد ۱۷۳ بار در کتب پیام های آسمانی ذکر شده اند. بحث و نتیجه گیری: به مولفه های مردم سالاری دینی کمتر در برنامه های درسی دانش آموزان توجه شده است. همچنین مباحث مربوط به: مشارکت مدنی آگاهانه؛ آزادی های دینی- مدنی؛ شورا و مشورت طلبی؛ برابری و عدالت خواهی؛ رعایت حقوق شهروندی؛ ارتقای عقلانیت و آگاهی های مدنی و اقتدار و وحدت ملی، باید بیشتر در برنامه های درسی دانش آموزان مورد امعان نظر قرار گیرد.

مردم سالاری, مردم‎ سالاری دینی, برنامه درسی, دانش آموزان دوره متوسطه اول