بررسی علل عدم امکان حصول سکولاریسم در جوامع اسلامی با استفاده از نظریه سازه انگاری

اساسی ترین پرسشی که از زمان رویاروی تمدن ایرانی-اسلامی با تمدن مدرن غربی ذهن اندیشمندان ایرانی-اسلامی را به خود مشغول کرده است، امکان یا عدم امکان حصول سکولاریسم و جدایی دین از سیاست در جوامع اسلامی می باشد. این پژوهش به بررسی اندیشه های عبدالکریم سروش و جواد طباطبایی که در این زمینه بررسی و تالیف نموده اند، می پردازد. در این راستا با بهره گیری از نظریه ی سازه گرایی که به ما امکان بررسی اصول فرانظری و پیش زمینه های معرفتی اندیشمندان را می دهد، مشخص می کنیم که وفاداری سروش به مکتب کانت و اصحاب معرفت شناسی وی را به سمت تطابق علوم انسانی با علوم طبیعی سوق داده که منجر به ابطال گرایی و نفی فقه شده است و سپس پیش زمینه های هگلی جواد طباطبایی درخصوص لزوم گفتگو و مفاهمه میان تمدن ایرانی-اسلامی و تمدن مدرن غربی تشریح می گردد که در نهایت این گفتگو منجر به پیدایش سنتزی خواهد شد که تمدن نوین ایرانی-اسلامی است. نتیجه ی منطقی نظریه ی سروش گذر از سنت و فقه و پذیرش سکولاریسم و مفاهیم مدرن وارداتی بدون مقاومت در مقابل آن است، اما در مقابل در نظریه ی طباطبایی همان طور که مدرنیته اصالت دارد، سنت نیز اصالت دارد و نمود اصلی سنت یعنی فقه و علوم شریعت به عنوان دریچه ی گفتگو و مفاهمه با دنیای مدرن پیشنهاد می گردد. در پایان با استفاده از سرشت تعاملی نظریه ی سازه گرایی در نتیجه گیری پژوهش دلایل برتری آرای جواد طباطبایی در تحلیل وضعیت موجود و عدم امکان حصول سکولاریسم در جامعه ی ایرانی-اسلامی خواهند آمد.

Keywords:

مدرنیته , سکولاریسم , عبدالکریم سروش , جواد طباطبایی , فرا نظریه , معرفت شناسی