امیرحسین کاکاوند پاتپه - کارشناسی آموزش تاریخ،دانشگاه فرهنگیان ، پردیس شهدای مکه

این مقاله بنا دارد به بزرگترین ابهام و چالش حول محور صفویان پاسخ دهد. دوران صفوی که عصری مهم در تاریخ چند هزار ساله ایران است، سرمنشا استقلال ملی و مذهبی امروز ایران پس از سقوط ساسانیان است. گروهی از مورخان این دولت را »اولین دولت ملی« لقب داده اند که هدف مقاله نیز بررسی صحت و سقم این لقب است. عده ای میگویند آنها اولین دولت ملی نیستند و پیش از آنها دول ملی دیگر در ایران بر سر کار بودند. عده ای دیگر در مورد مفهوم واژه »ملی« مشکوک اند و آن را تنها از منظر ایجاد وحدت و یکپارچگی فلات ایران، تبیین میکنند. اما بطن اصلی این لقب بر تبار خاندان صفوی متمرکز میشود؛ در واقع طرفداران این لقب گذاری، واژه »ملی« را علاوه بر دیگر مناظر(یکپارچگی و وحدت مرزی و دینی و..)، از منظر نژاد مورد توجه قرار داده و صفویان را اولین دولت ایرانی الاصل پس از سقوط ساسانیان میدانند. این مقاله با بررسی دیدگاه های مختلف حول محور این لقب وهمچنین واکاوی دقیق نظریات متفاوت من باب تبار صفویان، سعی در اثبات یا رد این لقب گذاری دارد. مجموعا باید گفت که عرب بودن و سیادت این خاندان به واسطه دستکاری مبرهن شاهان این سلسله در نسب نامه خود که در پی مشروعیت مذهبی برای رهبری تشیع بودند رد شودمی. از سویی دیگر ترک تبار بودن این خاندان بنا بر مستندات موجود و اثبات موجه کرد بودن و سنجاری بودن نیای بزرگ ایشان یعنی »پیروز شاه زرین کلاه«، و عدم کفایت استناد به زبان برای تشخیص تبار،نیز مردود است و باالطبع با رد این دو دیدگاه از سه دیگه اصلی و نیز اشاره به دیگر مستندات، میتوان نتیجه گرفت ایشان ایرانی الاصل بوده اند و لقب »اولین دولت ملی ایران پس از اسلام« از هر منظر، برازنده ایشان است.

تبار، شیخ صفی، سلسله نسب، امام موسی(ع)، صفوی.