حسین محسنی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه محقق اردبیلی
زهرا توکلی زنگیر - استاد گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد

صنایع بلاغی یکی از شاخه های کاربردی علوم ادبی ا ست که هدف آن مزیت بخشیدن به کلام می باشد. این علم به سه شاخه تقسیم می شود که علم معانی یکی از شاخه های سه گانه آن محسوب می شود و آن مجموعه قواعدی است که به وسیله ی آن حالات هماهنگی سخن با مقتضای حال مخاطب شناخته می شود به طوریکه سخن با هدف ایراد آن هماهنگ گردد. شاعران عرب برای اینکه بتوانند معانی و مفاهیم مورد نظر خود را به ذهن مخاطب انتقال دهند سعی می کردند تا آنجا که می توانند سروده های خود را با صنایع مختلف بلاغی بیارایند واضح است هرچه قدر شیوایی و رسایی سخن بیشتر باشد، تاثیرش در شنونده عمیق تر و پایدارتر خواهد بود. پژوهش حاضر با بررسی مضامین سروده های جواهری، کاربست علم معانی را در اشعار وی مورد تحلیل و بررسی قرار داده و به تاثیر ا ین علم در ابلاغ مفاهیم مورد نظر به مخاطب پرداخته است، از نتایج حاصل شده می توان به این نکته اشاره کرد که بکار گیری دانش معانی همانند دیگر بخش های علوم بلاغی یعنی بیان و بدیع در انتقال معانی تاثیر بسزایی داشته است.

محمدمهدی الجواهری، شعر شیعی، ادبیات متعهد، علم معانی، امام حسین علیه السلام