محدثه فرخی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودان

شاهنامه یادگار سده ی چهارم، سده ی اعتلای فکر ی و فرهنگی ایران، دوران خردگرایی و آزاد اندیشی است؛ روزگار ی که در آناندیشیدن و خرد ورزیدن بر دل های فرهیختگان عصر حکومت می کرد. اساس حماسه ملی ایران بر نبرد جاودانی میان نیکی و بدی،روشنایی و تاریکی است. نیروهای اهریمنی، بیداد و دروغ و جادو و فریب و پیمان شکنی و دژخویی و ویرانگری و مرگ و نیستی اندکه در وجود آفات طبیعی و دیوان و تورانیان و تازیان نمودار می شوند. فضیلت های اهورایی، دادگری و مهرورزی و آشتی جوییآبادگری و شادمانی است که در وجود پهلوانان ایران پدیدار است. کمتر کتابی را می توان یافت که به اندازه شاهنامه از عدل و دادسخن گفته باشد؛ چنانکه برخ ی شاهنامه را «حماسه داد» نامیده اند.در تمام ی اندرزهایی که در سراسر ا ین کتاب عظیم آمده است، از لزوم دادگری سخن به میان آمده است در شاهنامه داد به منزله شیشه عمر فرمانروایان است. اگر ترک بردارد و یا شکسته شود همهچیز به آخر می رسد. فردوس ی معتقد است که داد در طبیعت ، زندگی و مرگ نیز جریان دارد و در جهان هستی نخستین دادگرایزدیکتاست و انسان ، نماینده تمام تمام و کمال مخلوقات ، باید از صفت خداوند متعال که دادگری است، برخوردار باشد. در این مقاله باروش تحلیلی توصیفی به بررسی جایگاه عدل و داد در شاهنامه پرداخته شده است و به این نتیجه دست می یابیم که فردوسی داد را،سزاوار ستایش می داند و با بیداد گری مبارزه می کند و بخش عظی می از شاهنامه به دادگری اختصاص داده شده است و با این ویژگیها به آن نامه داد هم گفته می شود.

فردوسی، شاهنامه، داد، شاهان دادگر