راضیه احمدی کهنعلی - گروه علوم دامی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
سیدجواد حسینی واشان - گروه علوم دامی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
محسن مجتهدی - گروه علوم دامی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
هادی سریر - گروه علوم دامی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

این پژوهش، به منظور ارزیابی اثرات پودر پوست سبز پسته کله قوچی­خام و فرآوری شده با اوره بر عملکرد، شاخص های بیوشیمیایی خون، پاسخ ایمنی و ریخت­شناسی روده جوجه­های گوشتی انجام شد. تعداد ۲۸۰ قطعه جوجه خروس گوشتی در قالب طرح کاملا تصادفی در هفت تیمار، چهار تکرار و ۱۰ قطعه جوجه در هر تکرار توزیع شدند. جیره های آزمایشی شامل سطوح صفر، ۵/۱، ۳ و ۵ درصد پوست سبز پسته کله­قوچی خام و فرآوری شده بود. پوست سبز پسته کله­قوچی یا فرآوری شده آن ضریب­تبدیل خوراک را در دوره آغازین و کل دوره پرورش در مقایسه با شاهد کاهش داد (۰۵/۰>P). در دوره آغازین، افزودن سه درصد پوست سبز پسته کله­قوچی باعث وزن بدن بالاتر در مقایسه با شاهد و تیمار پنج درصد پوست پسته کله­قوچی شد (۰۵/۰≥P). افزودن پوست پسته کله قوچی موجب افزایش عیار پادتن تام و ایمنوگلوبولین G علیه گلبول­قرمز گوسفند در مقایسه با شاهد شد (۰۵/۰>P). جیره­های آزمایشی باعث کاهش غلظت کلسترول و LDL سرم خون در مقایسه با شاهد شدند (۰۵/۰>P). سطح سه درصد پوست پسته خام و فرآوری شده، بیشترین افزایش ارتفاع پرز و کمترین عرض پرز ژژنوم را نسبت به سایر سطوح نشان داد و افزایش وزن نسبی سینه، قلب، بورس فابرسیوس و کاهش درصد چربی بطنی در سطح سه درصد پوست پسته در مقایسه با شاهد مشاهده شد (۰۵/۰>P). نتیجه نهایی، این که افزودن پوست سبز پسته کله­قوچی تا سطح پنج درصد باعث بهبود صفات عملکردی شد، هرچند سطح سه درصد می تواند باعث کاهش کلسترول، ضریب تبدیل و بهبود پاسخ ایمنی جوجه های گوشتی شود.

پسته, جوجه های گوشتی, عیار پادتن, کلسترول, نیمرخ لیپیدی