سیده زهرا موسوی بایگی - دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
سید محمد موسوی - عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علوم اسلامی رضوی (نویسنده مسئول)
هادی ایزانلو - دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

امروزه مسئله زن و جایگاه هستی شناختی او، یکی از مباحث مطرح در حوزه اندیشه و علوم اجتماعی است. این مسئله نوظهور اگرچه در اندیشه متفکران چند سده گذشته از جمله ملاصدرا، مسبوق به سابقه نیست، اما عبارات اندک و موجزی از برخی اندیشمندان وجود دارد که با تکیه بر آن ها می توان به «ارزش انسانی زن» نزد ایشان پی برد. در فلسفه صدرالمتالهین افزون بر برخی از عبارات (چهارده عبارت) درباره زنان، مبانی فلسفی وی نیز می تواند در خصوص دیدگاه ملاصدرا کمک کننده باشد. پژوهش حاضر که به روش توصیفی – تحلیلی نگاشته شده، می کوشد بدین پرسش که «آیا ملاصدرا نسبت به جایگاه انسانی زن، نگاهی حداقلی داشته است؟» پاسخ دهد. حاصل تلاش های صورت گرفته بر اساس دو نحوه بررسی عبارت محور و مبنا محور، آن است که عباراتی که از صدرالمتالهین در انتساب نقصان عقل به زن وجود دارد، نه معنایی که عرف از قصور عقل می فهمد را دارد و نه به جنس زن  اختصاص دارد بلکه عبارات مزبور بیان گر مرتبه ای از مراتب انسان، خواه زن و خواه مرد است؛ مبانی فلسفی او نیز به طور مطلق جنسیت پذیری نفس را نفی و به این ترتیب برابری هویت انسانی زن و مرد را اثبات می کند، همچنین در اثنای این پژوهش به چند اشکال احتمالی و پاسخ آن ها، پیرامون عدم جنسیت پذیری نفس اشاره شده است.

ملاصدرا, زن, حیوان, نفس