زیبایی شناسی تطبیقی؛ نقد بینامتنی مطالعات زیبایی شناختی ادبیات کودک و نوجوان با بلاغت ادبیات بزرگسال

در توصیف و تبیین زیبایی شناسی ادبیات کودک و نوجوان، به دلیل گفتمان غالب زیبایی­ شناسی و بلاغت ادبیات بزرگسال در ادبیات فاسی، بررسی روابط بینامتنی-تطبیقی آنها ضرورت دارد. به خاطر فقدان واکاوی کتب زیبایی شناختی ادبیات کودک و نوجوان نسبت به یکدیگر و بلاغت ادبیات بزرگسال، مطالعه برای اهدافی چون توصیف تاریخچه مطالعات زیبا یی­ شناختی ادبیات کودک و نوجوان ضرورت می یابد. سازوکار نقد بینامتنی با اصل بنیادین گفت ­وگومندی متون، می تواند به زیبایی شناسی تطبیقی ادبیات کودک و نوجوان جامه عمل بپوشاند؛ بینامتنیت در محور عرضی، ارتباط بینامتنی متن را با متون دیگر و در محور طولی، ارتباط متن را با خواننده در کانون بررسی قرار می دهد. مطالعات مربوط به زیبایی شناسی تطبیقی یا بلاغت تطبیقی با رویکرد بینامتنی، افق های تازه ای پیش روی ادبیات تطبیقی کودک و نوجوان می نهد. این پژوهش با خوانش بینامتنی در محور طولی و عرضی، می کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد که کدام منابع، بینامتن تاریخچه زیبایی شناسی ادبیات کودک و نوجوان و تطور آن تلقی می شوند و چه ارتباط تطبیقی از نوع الگوی بینامتنیت با یکدیگر دارند و چه مولفه های بینامتنی در این کتب قابل تطبیق است. با روش توصیفی-تحلیلی، از نوع تحلیل کیفی محتوا و نظری، از نوع اسنادی، بررسی لایه های زیرین و مولفه های غالب و برجسته کتب مورد مطالعه، نشان می دهد که مولفه های بینامتنی-تطبیقی، چون منابع بلاغت ادبیات بزرگسال، تاثیر کتاب و آرای کیانوش، مخاطب، زبان، موسیقی کلام، صورت و معنا و توصیف زیبایی و زیبایی شناسی، اغلب به­صورت صریح و ضمنی مطرح بوده و شبکه ارتباط مولفه های بینامتنی، حاکی از استقلال زیبایی شناسی ادبیات کودک است. این پژوهش ضمن انتقاد از کم توجهی به علم معانی، پیشنهادهایی را بر اساس نگاه بینامتنی به همان کتب، برای دوره بندی و تقسیم بندی زیبایی شناسی ادبیات کودک و نوجوان ارائه می کند که می تواند در پژوهش های آتی از منظر استدلال های فلسفی، نظری و مصداقی بسط یابد.

Keywords:

زیبایی شناسی ادبیات کودک و نوجوان , ادبیات تطبیقی , ادبیات بزرگسال , بلاغت , پژوهش های زیبایی شناختی , بینامتنیت