علی یاراحمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولی عصر (عج)، رفسنجان، ا یران
زهرا سیدیزدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولی عصر (عج)، رفسنجان، ا یران
حمید جعفری قریه علی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولی عصر (عج)، رفسنجان، ا یران

اسطوره ها فهم نیاکان ما از پدیده های اطرافشان را بازگو می کنند. بسیاری ازاسطوره ها. در سیر تکاملی خود پس از بازخوانی و بازتولید، معمولا با دو مفهومعمده اسطوره زایی و اسطوره زدایی عجین شده اند. از فعالان این عرصه بهرامبیضایی است. او در نمایشنامه «چهار صندوق» به ساختن و پرداختن اسطوره ای دربی زمان و بی مکان اقدام کرده است. در پژوهش حاضر میزان تاثیربذیری متنپادشده از اسطوره های باستانی ایران زمین و همچنین نقش بیضایی در تولید عناصراساطیری با توجه به کارکرد نماد رنگ بررسی می شود. پرسش مبنایی این استکه نقش نماد رنگ در نمایشنامه «چهار صندوق» چیست؟ همجنین پژوهندگانمی کوشند تا چگونگی اسطوره زایی و اسطوره زدایی در متن بیضایی را بررسی کنند.حاصل پژوهش بیانگر آن است که روایت بیضایی از طرفی ارتباطی عمیق با اساطیرمربوط به جغرافیای محل زندگی او دارد و از طرفی می کوشد تا اسطوره زایی واسطوره زدایی را در بطن نمایشنامه برجسته کند. خودداری از نمایش تفوق خیر بر شر در پایان، ا ستفاده نمادین از رنگ ها به جای نام های شخصیت های نمایشنامه و واگردانی نمادها به ویژه در رنگ ها، نشانه ای از اسطوره زدایی در نمایشنامه چهار صندوق است. در این اثر مانند اسطوره با ماجرای خلقت روبه رو هستیم. البته خلقتی که با تغییراتی مواجه است. اهریمن (مترسک) نه به اراده و قدرت خدا، بلکه به دست موجوداتی ناقص (رنگ ها)، آنگونه که خود معترفند، خلق می شود. این مولفه، نشانه ای از دخل و تصرف بیضایی در اسطوره هاست.

اسطوره زایی، اسطوره زدایی، بازخوانی اسطوره، بهرام بیضایی و چهار صندوق