ارزیابی وضعیت خدمات کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی و بررسی دیدگاه روستاییان نسبت به نقش کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی

هدف: هدف اصلی این پژوهش ارزیابی وضعیت خدمات کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی و کشف دیدگاه روستاییان نسبت به نقش کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی است که با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. گردآوری داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته انجام گرفت. پایایی پرسش نامه بر اساس مقدار آلفای کرونباخ برای پرسش نامه مذکور برابر با ۷۹/۰ محاسبه و روایی آن توسط متخصصان تایید شد. جامعه آماری این پژوهش کاربران ۱۸ کتابخانه روستایی دایر در سطح استان آذربایجان شرقی است و ۳۸۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی شامل تی تک نمونه ای تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس یافته های به دست آمده، انواع خدمات کتابخانه ای ارائه شده توسط کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی شناسایی شد. «دسترس پذیر کردن کتاب ها» نقشی است که بیشتر پاسخ دهندگان معتقدند کتابخانه های روستایی مربوطه آن ها آن را اجرا می کند. از سویی دیگر، بیشتر پاسخ دهندگان معتقد بودند که کتابخانه روستایی منطقه آن ها در خصوص «اشاعه و امانت منابع و خدمات اطلاعاتی به زبان محلی» و «دسترس پذیر کردن منابع الکترونیکی و منابع اینترنتی» نقش خود را ایفا نمی کند. در ارتباط با موانع استفاده کاربران روستایی از کتابخانه های روستایی، «عدم تناسب خدمات ارائه شده با نیاز روستاییان» به عنوان بزرگ ترین مانع استفاده از کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی شناسایی شد. از دیدگاه کاربران روستایی، تاثیر کتابخانه های روستایی بر مولفه های «احساس شهروندی» و «رضایت از زندگی» در حد متوسط است، در حالی که تاثیر کتابخانه های روستایی بر مولفه های «عدم احساس بیگانگی اجتماعی» و افزایش «تعامل اجتماعی» اندکی بیشتر از متوسط است. اصالت/ارزش: بررسی چگونگی ایفای نقش کتابخانه های روستایی استان آذربایجان شرقی در ارائه خدمات اطلاعاتی و شناسایی دیدگاه کاربران کتابخانه های روستایی به تاثیر کتابخانه ها در کاهش محرومیت اجتماعی نوآوری این پژوهش به شمار می رود.

Keywords:

Rural libraries , Social exclusion theory , Service evaluation , East Azarbaijan Province , کتابخانه های روستایی , نظریه محرومیت اجتماعی , ارزیابی خدمات , استان آذربایجان شرقی