علی صیادانی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

ابن­هانی شاعر شیعه مذهب اندلس و مغرب، در ساختار شعری خود و بافت معنایی آن، بسیاری از عقاید اسماعیلیه را وارد کرده و به دفاع از آنها پرداخته است. یکی از این عقاید، نظریه دوره ای بودن تاریخ مقدس دینی است. بر اساس این نظریه، تاریخ بشر از هفت دوره زمانی تشکیل شده و هر «دور» با یک ناطق و وصی و هفت امام شناخته می­شود. ناطقان هفت «دور» به ترتیب عبارتند از؛ حضرت آدم(ع)، نوح(ع)، ابراهیم(ع)، موسی(ع)، عیسی(ع)، و حضرت محمد(ص) و قائم القیامه، هریک دوره زمانی خاصی دارند و از میان شش ناطق نخست اولوالعزم هستند و هرکدام شریعتی آورده­اند که شریعت ناطق پیشین را نسخ می­کند. به آنها اصحاب شرایع می­گویند. ابن­هانی در دیوان اشعار خود این نظریه را به این شکل مطرح می­کند که معزلدین الله- خلیفه فاطمی- ادامه دهنده راه انبیای گذشته و وظیفه تاویلی بر عهده او است. از دیگر فروعات نظریه ««دور»» که در اشعار ابن هانی مطرح شده، بحث مربوط به عهد، وصی، امامت است.

شیعه, ابن هانی, نظریه «دور», اسماعیلیه