معصومه اسدی - گروه علوم اجتماعی (جغرافیا)، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
زهرا حیدری - دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
کامیار امامی - کارشناسی ارشد هیدروژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

یکی از مهم­ترین مخاطرات پیش ­روی نواحی سکونتگاهی، سیلاب است. این مخاطره در طی سال­های اخیر سبب وارد آوردن خسارات جانی و مالی زیادی به نواحی مختلف کشور ازجمله شهر پلدختر شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به ارزیابی مخاطره سیلاب و روند توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق سیل­خیز شهر پلدختر پرداخته شده است. ازاین­رو از نقشه زمین­­شناسی ۱:۱۰۰۰۰۰ منطقه، مدل رقومی ارتفاعی ۵/۱۲ متر و تصاویر ماهواره­ای لندست از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ هر ۱۰ سال یک تصویر به عنوان داده­های تحقیق استفاده شده است. ابزارهای تحقیق شامل ArcGIS، ENVI و IDRISI و مدل­های مورد استفاده نیز شامل مدل تلفیقی منطق فازی AHP و همچنین مدل LCM بوده و در دو مرحله کلی انجام شده است. در مرحله اول، مناطق مستعد وقوع سیلاب با استفاده از مدل منطق فازی مشخص شده و در مرحله دوم نیز روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق سیل­خیز ارزیابی شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، بخش زیادی از محدوده شهری و حاشیه شهری پلدختر ازجمله مناطق غربی آن به دلیل نزدیکی به رودخانه، ارتفاع و شیب کم، دارای پتانسیل سیل­خیزی بالایی است. همچنین نتایج حاصل از ارزیابی روند توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق سیل­خیز بیانگر این است که در سال ۱۹۹۰، ۳/۱ کیلومترمربع از نواحی سکونتگاهی شهر پلدختر (معادل ۷/۸۶ درصد) در منطقه با پتانسیل سیل­خیزی زیاد و خیلی زیاد قرار داشته است که این میزان در طی سال­های ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ به ترتیب به ۲/۲، ۹/۲ و ۱/۴ کیلومترمربع (به ترتیب ۶/۸۴، ۴/۷۸ و ۹/۷۵ درصد) افزایش یافته است. همچنین توسعه نواحی سکونتگاهی به سمت مناطق سیل­خیز دارای روند افزایشی بوده است که این مسئله بیانگر عدم توجه به پتانسیل سیل­خیزی منطقه در برنامه­ریزی­های مربوط به توسعه فیزیکی مناطق شهری است.

سیلاب, توسعه فیزیکی, پلدختر, مدل LCM