خدیجه پورعطاکش - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری

گسترش فیزیکی نابسامان و بی رویه ی شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم در دوران معاصر می باشد به طوری که طی فرآیندی مداوم محدوده های فیزیکی و فضاهای کالبدی شهر در جهات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می یابد و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیبی نامتناسب از فضاهای شهری مشکل زا،منجر می شود. تامین مسکن از اساسی ترین نیازهای جوامع انسانی است اما در بیشتر موارد نوع مسکن از علائم کلیدی برای آسیب های فضایی شهر محسوب می گردد، بطوری که رشد سکونتگاه های غیر رسمی در درون یا مجاور و اطراف شهرها، بویژه کلانشهرها و شهرهای بزرگ و متوسط به یکی از مسایل جدی اجتماعی کشور تبدیل شده است. کشور ما نیز از جمله کشورهایی است که با این مساله شهری درگیر است. بر اساس تاکیدات موجود در قانون، تامین سرپناه مناسب و در خور شان انسان، یکی از وظایف بسیار مهم دولت در قبال شهروندان ایرانی به شمار می آید. دولت در ایران چه قبل از انقلاب اسلامی و چه پس از آن سیاستهای زمین و مسکن شهری را در دست داشته و کنترل می کرده است. نتایج نشان می دهد بی تردید مشارکت فعال مردم عامل بسیار تعیین کننده ای در ساماندهی سکونتگاههای حاشیه نشین بشمار می رود احیا و نوسازی ایند محلات شهری بدون جلب مشارکت اجتماعی و دخالت دادن ساکنین این بافت ها و مراکز شهری در امور اجرایی و حتی تصمیم گیری و ایجاد فضایی توام با اعتماد و اطمینان حاصل نخواهد شد. و بخش عمده این محلات فاقد زیر ساخت و ساختار کالبدی مناسب و عموما خارج از مقررات و ضوابط طرح ها و بدون طرح و نقشه قبلی ساخته شده است. لذا هر گونه تلاش درجهت توانمندسازی این محله در این محلات می تواند برای ایجاد محیطی مطلوب در این سکونتگاه اثرگذار باشد.

واژگان کلیدی: ساماندهی اجتماعی، مدیریت شهری، سکونتگاههای حاشیه نشین