مطالعه تنوع ژنتیکی برخی توده های هندوانه دیم در استان قزوین با استفاده از صفاتمورفولوژیک و زراعی

باتوجه به اینکه اولین قدم برای برنامه های اصلاحی درکشاورزی شناسایی ژنوتیپ های برتر است و با توجه به این موضوع که درکشور ما به دلیل عدم شناخت کافی از ژرم پلاسم گیاهان برنامه های اصلاحی مناسبی روی محصولات کشاورزی خصوصا توده هایهندوانه انجام نشده است و همین طور با توجه به وضعیت آب کشور و اهمیت کشت محصولات دیم ، دستیابی به ارقام مناسب جهتمناطق دیم و با مقاومت نسبی در مقابل خشکی از اهمیت بالایی برخوردار است از این رو بررسی و پژوهش در این زمینه دارای اهمیتمی باشد. این آزمایش برای اولین بار در استان قزوین و در اراضی دیم با هدف غربالگری توده های ژنتیکی هندوانه دیم بومی اجراشد.هدف از این مقاله بررسی تنوع ژنتیکی برخی توده های هندوانه دیم در استان قزوین با استفاده از صفات مورفولوژیک و زراعیبرای شناسایی ژنویپ های برتر ، آگاهی از تنوع ژنتیکی هندوانه دیم به منظور کابرد برنامه های اصلاحی ، معرفی صفات موثر برعملکرد ، طبقه بندی ژنوتیپ های مورد مطالعه و بررسی میزان تشابه و فاصله توده های هندوانه دیم از نظر ژنتیکی است.این پژوهشدر قالب طرح کاملا تصادفی نامتعادل با تکرار نامساوی در مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب دانشگاه تهران در اراضی دیم کوهین بهاجرا درآمد. تعداد توده های ژنتیکی مورد مطالعه ۵۲ عدد در چهار تکرار بود. صفات مورد بررسی شامل دو گروه صفاتریخت شناسی (مورفولوژیک) و مزرعه ای یا عملکردی (آگرونومیک) بود که پس از تکمیل فاز زایشی و در زمان برداشت مورد اندازه گیری قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل تعداد شاخه اصلی، تعداد شاخه فرعی، طول بلندترین شاخه، تعداد گل، تعداد میوه، وزن میوه هایابتدایی تا نهایی، قطر بزرگ ترین میوه (اصلی)، درصد پوست میوه اصلی، درصد دانه میوه اصلی، تعداد دانه میوه اصلی، وزن صد دانه میوهاصلی، درصد آب میوه اصلی، درصد ماده خشک میوه اصلی و غیره مورد اندازه گیری قرار گرفت.صفات مورد مطالعه شامل اکوتیپ G ،عرض بوته PWI، تعداد شاخه اصلی BN ، تعداد گل FLN ، تعداد میوه FRN ، طول میوه اصلی FRL، عرض میوه FRWI ،وزن میوه FRWE، تعداد دانه های میوه SN و وزن دانه های میوه SW مورد اندازه گیری قرار گرفت. سپس با استفاده از نرم افزارهای Minitab.۱۶ ، SPSS ۲۴ داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده بین تعداد شاخه ، تعداد گل ،تعداد میوه ، وزن میوه ، تعداد دانه ، وزن دانه و وزن یکصد دانه با عرض بوته و همچنین بین تعداد گل ، تعداد میوه ، وزن میوه ، تعداددانه ، وزن دانه و وزن یکصد دانه با تعداد شاخه و همچنین بین تعداد میوه ، وزن میوه ، تعداد دانه و وزن دانه با تعداد گل و همچنینبین وزن میوه ، تعداد دانه و وزن دانه با تعداد میوه و همچنین بین تعداد دانه ، وزن دانه و وزن یکصد دانه با وزن میوه و همچنین بینوزن دانه و وزن یکصد دانه با تعداد دانه و همچنین بین وزن دانه با وزن یکصد دانه همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. تجزیهکلاستر به روش وارد و بر اساس خوشه بندی صفات مورفولوژیک نشان داد ژنوتیپ های مورد بررسی در ۶ خوشه جداگانه قرار گرفتندکه سطح شباهت میانگین صفات مورفولوژی در خوشه ۶ حداکثر بود ۹۰.۰۶۹۹ . همچنین عرض بوته، تعداد شاخه، تعداد گل، تعدادمیوه، طول میوه، عرض میوه و وزن میوه در بین ژنوتیپ های مختلف دارای تفاوت معنی داری بود.به طور کلی با فهم ساختار ژنتیکیبین گونه های مختلف، اصلاحگران قادر به شناسایی و بهره برداری بهتر از تنوع در برنامه های اصلاحی خواهند بود

Keywords:

هندوانه , تنوع ژنتیکی , تجزیه واریانس , صفات مورفولوژیک