محمدرضا موحدی نجف آبادی - دانشجوی دکتری دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
سید محمد حکاک - دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

فلوطین به سه اقنوم احد، عقل و نفس قائل است که اقنوم دوم قابل تطبیق با صادر اول است. احد عقل را بی آن که بداند، به وجود می آورد. عقل به مثابه ی تصویر احد، ابتدا واحد و نامتعین است، اما سپس میلی گناه آلود او را از احد جدا می کند. عقل پس از جدایی، گویی پشیمان می شود و دوباره به سوی احد بازمی گردد. این بازگشت باعث متعین شدن عقل و کامل شدن فعلیت او و پیدایی ایده ها می شود. با این که تبیین فلوطین تفاوت های زیادی با آراء مستنبط از متون دینی در خصوص صادر اول دارد و به علاوه، بر اساس زمینه ی فکری کاملا متفاوتی شکل گرفته است، مشابهت هایی نیز میان این دو وجود دارد. همچنین دست کم در برخی موارد، تفاوت ها کمتر از چیزی است که به نظر می آید. در این مقاله، مسائل درخور مقایسه ی دو دیدگاه تبیین و بررسی خواهد شد.

: ۱- صادر اول, ۲- فلوطین, ۳- آیات, ۴- روایات