مرتضی عرفانی - استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان
مرتضی رضایی وند - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

اصالت وجود به همراه وحدت وجود، اساس حکمت متعالیه ی صدرالمتالهین است و دو معنی دارد که در معنای نخست، تنها وجود است که عالم واقع را تشکیل می دهد و ماهیت جز به نحو مجازی، تحققی در خارج ندارد. این معنا با وحدت شخصیه ی وجود، سازگار است. در معنای دوم، تنها وجود است که تحقق بالذات دارد، اما ماهیت هم به تبع وجود، در خارج تحقق دارد. این معنا با وحدت تشکیکی وجود، مطابقت دارد. اگرچه صدرا معنای نخست را، که دیدگاه نهایی اوست، بارها و به صراحت بیان کرده است، در مطالبی که باعنوان براهین اصالت وجود آورده، فقط معنای دوم را اثبات کرده است و هدفش این بوده است که در مقابل طرفداران اعتباری بودن وجود، بر تحقق خارجی وجود تاکید ورزد، نه اینکه تحقق خارجی ماهیت را انکار کند. البته برخی از شارحان حکمت او به تکمیل این براهین برای اثبات معنای نخست پرداخته اند. آقاعلی مدرس زنوزی تنها مدعی معنای دوم اصالت وجود است و براهین وی هم فقط همین معنا را اثبات کرده اند. وی ازآن رو که منکر وحدت شخصیه ی وجود است، اعتقادی به معنای اول اصالت وجود نداشته، آن را در فلسفه ی خویش مطرح نکرده است.

- اصالت وجود, ۲- وحدت شخصیه ی وجود, ۳- وحدت تشکیکی وجود, ۴- صدرالمتالهین, ۵- مدرس زنوزی