اکرم عسکرزاده مزرعه - دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور، گروه فلسفه، تهران، ایران و عضو هئیت علمی دانشگاه محقق اردبیلی
سیدعلی علم الهدی - دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
جلال پی کانی - استادیار گروه فلسفه، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
سعید رحیمیان - استاد گروه فلسفه دانشگاه شیراز

نظریه ی روال باورساز تجربه ی دینی ویلیام آلستون و نظریه ی کارکرد صحیح آلوین پلانتینگا جزء نظریه های اعتمادگرایانه اند. مشخصه ی اصلی و وجه تمایز نظریه های اعتمادگرایانه از سایر نظریه های برون گرایانه در این است که این نوع نظریه ها مولفه های اصلی نظریه های برون گرایانه و درون گرایانه را با هم جمع نموده اند و ازاین رو، مبرا از اشکال های وارد بر نظریه های درون گرایانه اند و باورهای صادق بیشتری را به دست می دهند. آلستون و پلانتینگا با استفاده از این رویکرد، روش معتبری را برای حصول باورهای دینی صادق پیش نهاده اند. البته این دو نظریه در مقایسه با هم، تفاوت های مهمی دارند که آن ها را از هم متمایز می نماید. براساس نظریه ی روال باورساز تجربه ی دینی، فاعل شناسا با استفاده از فرایند درخور اعتماد تجربه ی دینی، می تواند به باورهای دینی صادق دسترسی داشته باشد، اما براساس نظریه ی کارکرد صحیح فاعل شناسا، با به کارگیری حس الوهی می تواند باورهای دینی صادق را به دست آورد. البته تعداد باورهای دینی صادقی که از فرایند باورساز درخور اعتماد به دست می آید بیشتر از تعداد باورهای دینی صادقی است که از کارکرد صحیح حس الوهی حاصل می شود، زیرا از طریق روال باورساز، فاعل شناسا مجموعه ای از باورهای دینی صادق منسجم را کسب می نماید، اما از طریق به کارگیری حس الوهی، فاعل شناسا فقط باور به وجود خدا را می پذیرد. در نظریه ی آلستون، مولفه ی مودی به صدق بودن با تبیینی پیشینی، جای نشین مولفه ی توجیه شده است و همچنین فاعل شناسا دو شرط درون گرایانه ی باور، یعنی آگاهی و هنجارمندی را رعایت می نماید، ولی در نظریه ی پلانتینگا، مولفه ی ضمانت با تبیین پسینی، جای نشین مولفه ی توجیه شده و فاعل شناسا فقط ملزم به رعایت شرط هنجارمندی از شروط درون گرایانه است.

۱- باورهای دینی, ۲- معرفت, ۳- اعتمادگرایی, ۴- توجیه, ۵- ویلیام آلستون, ۶- آلوین پلانتینگا