مریم سلطانی کوهانستانی - اردبیل-دانشگاه محقق اردبیلی- گروه فلسفه
آیدین ضیایی - دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب

از آنجایی که اسپینوزا معتقد است هر فعلی در جهان، حالتی از حالت های جوهری واحد یا خداوند است و تفاوت افعال مختلف، به تفاوت آنها در نحوه صدورشان از جوهر بازمی گردد، خیر و شر اموری نسبی خواهند بود و در نتیجه تلقی کرونا به عنوان یک شر مطلق منتفی است. چنین تفکری، محصول تصورات موجود محصور در تنگنای مکان و زمان است که جز سود خویش نمی جوید و در نتیجه شر- در اینجا کرونا- را که امری عدمی است به چیزی عینی و مطلق مبدل می کند که با مفاهیم بد، آشفتگی، زشتی و شرارت بیان می شود، ولی به خداوند تسری دادن آنچه که از این منظر دیده می شود، سبب پنهان ماندن عظمت او از چشم خرد خواهد شد. از نظر اسپینوزا، آدمی به عنوان حالتی از حالات نامتناهی جوهر، سخت کوچک و ناچیز است، ولی در عین حال، به علت بهره وری از خرد که او را به آن دیدن توانا می سازد، بزرگ است.کرونا به آدمی آگاهی محدودیت خویش را در برابر خداوند و طبیعت می نمایاند و این آگاهی به محدودیت، خود عنصری از نیک بختی درخدا بودن است که اگر نبود، چنین آگاهی ای محقق نمی گردید. از سوی دیگر، چون از نظر اسپینوزا هر چیزی که باعث شود انسانها با هم در توافقی جمعی زندگی کنند، سودمند است و برعکس، اختلاف در مدینه شر است، می توان گفت، کرونا تا آنجا که باعث این توافق و همدلی در جوامع، بالاخص جوامع مسلمان و اخلاقی شده، خیر است.

: اسپینوزا, کرونا, جوهر, خیر, شر