بنفشه بهشتی کیسمی - دانشجو کارشناسیارشد گروه ژنتیک و بهنژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
محمدصادق ثابت - دانشیار گروه ژنتیک و بهنژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

پاکلیتاکسل به عنوان داروی گیاهی با قابلیت تثبیت میکروتوبولها در فرآیند میتوز، در درمان انواع سرطان کاربرد دارد. منبع اصلی تولید این داروی گیاهی ارزشمند گیاه سرخدار (Taxus baccata L.) است. این ماده به مقدار بسیار ناچیز در پوست درخت سرخدار که درختی کند رشد میباشد، وجود دارد و از اینرو استخراج آن بسیار پرهزینه است و در عین حال خطر نابودی و انقراض این درختان ارزشمند وجود دارد. امروزه روش های نوین جایگزین به منظور تولید این متابولیت های ارزشمند دارویی همچون روشهای تولید نیمه سنتزی و کشت بافت استفاده میشود. روش کشت بافت به عنوان روش مکمل برای تولید تجاری پاکلیتاکسل میباشد. با این وجود گیاهان در پاسخ به تنش های زیستی و غیرزیستی از جمله تغییر دما، شدت نور، برش ریزنمونه ها در محل خراش دچار اکسیداسیون ترکیبات فنولی میشوند که قهوه ای شدن کالوس و در نهایت مرگ سلولها را به دنبال خواهد داشت. در تحقیق حاضر به منظور کاهش ترشحات فنولی حاصل از کشت بافت ریزنمونه های ساقه گیاه سرخدار از سیتریک اسید در دو غلظت صفر و ۱-mg l ۱۰۰ استفاده شد. همچنین به منظور اعمال پیشتیمار ریزنمونه ها از دو غلظت ۲ و% ۴% هیپوکلریت سدیم استفاده شد. نتایج نشان داد که غلظت ۲% پیش تیمار هیپوکلریت سدیم و استفاده از سیتریک اسید با غلظت ۱-mg l ۱۰۰ سبب تولید کالوس هایی با کیفیت در مقایسه با شاهد جهت استفاده در سوسپانسیون سلولی شد.

پاکلیتاکسل، متابولیت ثانویه، گیاهان دارویی، کشت بافت، ترشحات فنولی.