مصطفی نادری - استادیار هیدروژئولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان

در این مقاله شاخص مدیریتی بر مبنای مفاهیم آب آبی و سبز ارائه شده که بر اساس تفاوت آب موجود و ردپای آب (آب مصرفی) در سالهای با بارش عادی و همچنین شرایط خشکسالی استوار است. شاخص مربوط به آب سبز مناطقی که در آن رشد گیاه تحت تنش آبی صورت می پذیرد را مشخص می نماید و سپس می تواند ابزاری برای تعیین میزان آب آبیاری بهینه باشد. شاخص مربوط به آب آبی نیز به راحتی مناطقی از حوضه یک رودخانه که در آن اضافه برداشت صورت می گیرد و به اکولوژی رودخانه آسیب میزند را مشخص می نماید و می تواند ابزاری برای تخصیص و انتقال آب بین حوضه ای رودخانه ها در شرایط مدیریتی پایدار مورد استفاده قرار گیرد. در سه حوضه آبریز سدهای کرج، لتیان و ماملو آب رودخانه ها جهت آبیاری مزارع کشاورزی برداشت می شود. ارزیابی شاخص های مذکور در این سه حوضه آبریز طی دوره -۲۰۱۳ ۱۹۹۵ بیانگر این است که اگرچه هیچ کدام از سه حوضه در سالهای عادی تحت تنش آب سبز نیستند اما بعضی از مناطق در خشکسالی ها آسیب پذیر خواهند بود. شاخص های آب آبی به ترتیب بیانگر یک و سه حوضه به عنوان نقاط داغ اکولولوژیکی در شرایط عادی و خشکسالی می باشند. نتایج همچنین نشان می دهد که کشاورزان می توانند به دلیل اضافه آبیاری میزان آب مصرفی کشاورزی را از ۴,۸۶ به (-۳۵%) ۳,۱۶۵ و (-۳۰%) ۳,۴ متر مکعب در ثانیه در دوره های عادی و حشکسالی کاهش دهند.

آب آبی و سبز، آب موجود، ردپای آب، شرایط عادی و خشکسالی، آبیاری بهینه، مدیریت منابع آب رودخانه ها